2024, Japonya'nın Rokkasho nükleer yeniden işleme tesisi için büyük bir yıl olacak. Şu ana kadar operatörler, 26 yıllık bir gecikmenin ardından nihayet nükleer atık işlemeye başlama hedefini sürdürüyor. Ancak gözlemciler bunun olacağından şüpheli.
Duyuru
Nagazaki Üniversitesi Nükleer Silahsızlanma Araştırma Merkezi'nde profesör olan Tatsujiro Suzuki şunları söylüyor: “Bunun bir kez daha sadece temenni olduğuna ve daha fazla ertelemeyle sonuçlanacağına inanmak için nedenler var.” Japon enerji endüstrisine ilişkin bir bilgi platformu olan Japan NRG'nin kurucusu enerji uzmanı Yuriy Humber bile, yeniden işleme tesisi faaliyete geçene kadar Rokkasho'ya inanmak istemiyor. “Yapı henüz tamamlanmadı” diyor. “Ve durum böyle olduğu sürece proje, Japon nükleer endüstrisinin üzerinde bir başarısızlık işareti olarak görülecek.”
İnşaat 1993 yılında başladı
Rokkasho yeniden işleme tesisinin devreye alınmasında daha fazla gecikme olması sürpriz olmayacaktır; Japonlar sıklıkla ülkenin en iddialı nükleer projelerinden birinde yanlış duyurulara tanık oldu. 1993 yılında işletme şirketi Japan Nuclear Fuel (JNFL) tesisin inşaatına başladı. Küçük bir sansasyondu. Tesisin faaliyete geçmesiyle Japonya, kendi nükleer yakıt çubuklarını yeniden işleyen, nükleer silaha sahip olmayan ilk devlet olacak.
Ancak projeye dikkatli bir bakış, tesisin nükleer yakıt döngüsünün hala (tamamlanmamış) bir ayağı olduğunu gösteriyor. Gerçekte, Rokkasho'nun her yıl 800 tona kadar nükleer atığı işlemesi ve nükleer santraller için yeni yakıt üretmesi gerekiyordu. Ancak, başlangıçta 1997 yılında yapılması planlanan operasyonların başlaması birkaç kez ertelendi.
2006-2008 yılları arasında yapılan testlerde yeniden işleme sonucu oluşan atıkların vitrifikasyon prosesinde teknik sorunlar ortaya çıkmıştır. Fukushima reaktör felaketi 2011 yılında projeyi durdurdu ve 2013'ten bu yana operatörler, Fukushima 1 nükleer santralindeki üçlü erimenin ardından Japonya tarafından uygulanan önemli ölçüde daha sıkı güvenlik standartlarını karşılamak zorunda kaldı. JNFL'nin hala bu konu üzerinde çalıştığı görülüyor. İşletme ruhsatı hâlâ eksik.
Nükleer uzman Suzuki, gecikmelerin dört nedenini daha sıralıyor: Birincisi, JNFL, teknolojik açıdan bu kadar karmaşık ve tehlikeli bir projeyi yönetmek için gerekli uzmanlığa sahip değil. JNFL'ye sahip olan dokuz elektrik sağlayıcısı, uzmanlar yerine yöneticiler gönderdi. İkincisi, bu durum farklı şirketler tarafından sağlanan sistemlerin entegre edilmesini zorlaştıracaktır. Üçüncüsü, maliyetler elektrik müşterileri tarafından vergi yoluyla karşılandığı için maliyet baskısı minimum düzeydedir. Suzuki, “Dördüncüsü, proje bağımsız denetimden yoksundur” diyor.
Nihai depolama yerine ara depolama
Sorunlara rağmen ne enerji şirketleri ne de politikacılar projeyi bitirmek istemiyor. Bunun nedeni Japonya'nın nükleer stratejisinin hala yeniden işlemeye dayalı olmasıdır. Ayrıca tesis halihazırda geçici depo olarak kullanılmakta olup kalıcı depo henüz bulunmamaktadır.
Bu nedenle yeniden işleme rüyasının sona ermesi, yerel yönetimin Rokkasho'da halihazırda depolanan yakıt çubuklarının enerji santrali operatörlerine iade edilmesi konusunda ısrar etmesine yol açabilir. Bu korkunç bir fikir çünkü nükleer santral sahasına daha fazla nükleer atık atılmasına karşı diğer belediyelerin direnişinden korkmaları gerekiyor.
Ancak, sonunda bir karar verme konusunda herkesin üzerindeki baskı artıyor. Enerji düzenleme kurumuna göre Japonya'nın geçici depolama tesisleri halihazırda %80 oranında dolu. Enerji tedarikçileri, kapasiteyi mevcut 24.000 tondan 2030'da 30.000 tona çıkarmak istiyor. Ancak yetkili, bunun yerel halkın rızasıyla gerçekleşmesi gerektiğini vurguluyor. Ve çoğu zaman inatla kendilerini yasal yollara başvurarak savunurlar.
Bu nedenle, yeniden işleme tesisini de içeren bir nükleer yakıt döngüsünün geliştirilmesi, nükleer atıkların geçici olarak depolanmasının azaltılmasına katkıda bulunduğu için hala övülmektedir. Dolayısıyla JNFL'nin bu kez sözünü tutabilecek mi yoksa Rokkasho'nun başlangıcını tekrar erteleyebilecek mi olduğunu görmek ilginç olacak.
(Jle)
Haberin Sonu
Duyuru
Nagazaki Üniversitesi Nükleer Silahsızlanma Araştırma Merkezi'nde profesör olan Tatsujiro Suzuki şunları söylüyor: “Bunun bir kez daha sadece temenni olduğuna ve daha fazla ertelemeyle sonuçlanacağına inanmak için nedenler var.” Japon enerji endüstrisine ilişkin bir bilgi platformu olan Japan NRG'nin kurucusu enerji uzmanı Yuriy Humber bile, yeniden işleme tesisi faaliyete geçene kadar Rokkasho'ya inanmak istemiyor. “Yapı henüz tamamlanmadı” diyor. “Ve durum böyle olduğu sürece proje, Japon nükleer endüstrisinin üzerinde bir başarısızlık işareti olarak görülecek.”
İnşaat 1993 yılında başladı
Rokkasho yeniden işleme tesisinin devreye alınmasında daha fazla gecikme olması sürpriz olmayacaktır; Japonlar sıklıkla ülkenin en iddialı nükleer projelerinden birinde yanlış duyurulara tanık oldu. 1993 yılında işletme şirketi Japan Nuclear Fuel (JNFL) tesisin inşaatına başladı. Küçük bir sansasyondu. Tesisin faaliyete geçmesiyle Japonya, kendi nükleer yakıt çubuklarını yeniden işleyen, nükleer silaha sahip olmayan ilk devlet olacak.
Ancak projeye dikkatli bir bakış, tesisin nükleer yakıt döngüsünün hala (tamamlanmamış) bir ayağı olduğunu gösteriyor. Gerçekte, Rokkasho'nun her yıl 800 tona kadar nükleer atığı işlemesi ve nükleer santraller için yeni yakıt üretmesi gerekiyordu. Ancak, başlangıçta 1997 yılında yapılması planlanan operasyonların başlaması birkaç kez ertelendi.
2006-2008 yılları arasında yapılan testlerde yeniden işleme sonucu oluşan atıkların vitrifikasyon prosesinde teknik sorunlar ortaya çıkmıştır. Fukushima reaktör felaketi 2011 yılında projeyi durdurdu ve 2013'ten bu yana operatörler, Fukushima 1 nükleer santralindeki üçlü erimenin ardından Japonya tarafından uygulanan önemli ölçüde daha sıkı güvenlik standartlarını karşılamak zorunda kaldı. JNFL'nin hala bu konu üzerinde çalıştığı görülüyor. İşletme ruhsatı hâlâ eksik.
Nükleer uzman Suzuki, gecikmelerin dört nedenini daha sıralıyor: Birincisi, JNFL, teknolojik açıdan bu kadar karmaşık ve tehlikeli bir projeyi yönetmek için gerekli uzmanlığa sahip değil. JNFL'ye sahip olan dokuz elektrik sağlayıcısı, uzmanlar yerine yöneticiler gönderdi. İkincisi, bu durum farklı şirketler tarafından sağlanan sistemlerin entegre edilmesini zorlaştıracaktır. Üçüncüsü, maliyetler elektrik müşterileri tarafından vergi yoluyla karşılandığı için maliyet baskısı minimum düzeydedir. Suzuki, “Dördüncüsü, proje bağımsız denetimden yoksundur” diyor.
Nihai depolama yerine ara depolama
Sorunlara rağmen ne enerji şirketleri ne de politikacılar projeyi bitirmek istemiyor. Bunun nedeni Japonya'nın nükleer stratejisinin hala yeniden işlemeye dayalı olmasıdır. Ayrıca tesis halihazırda geçici depo olarak kullanılmakta olup kalıcı depo henüz bulunmamaktadır.
Bu nedenle yeniden işleme rüyasının sona ermesi, yerel yönetimin Rokkasho'da halihazırda depolanan yakıt çubuklarının enerji santrali operatörlerine iade edilmesi konusunda ısrar etmesine yol açabilir. Bu korkunç bir fikir çünkü nükleer santral sahasına daha fazla nükleer atık atılmasına karşı diğer belediyelerin direnişinden korkmaları gerekiyor.
Ancak, sonunda bir karar verme konusunda herkesin üzerindeki baskı artıyor. Enerji düzenleme kurumuna göre Japonya'nın geçici depolama tesisleri halihazırda %80 oranında dolu. Enerji tedarikçileri, kapasiteyi mevcut 24.000 tondan 2030'da 30.000 tona çıkarmak istiyor. Ancak yetkili, bunun yerel halkın rızasıyla gerçekleşmesi gerektiğini vurguluyor. Ve çoğu zaman inatla kendilerini yasal yollara başvurarak savunurlar.
Bu nedenle, yeniden işleme tesisini de içeren bir nükleer yakıt döngüsünün geliştirilmesi, nükleer atıkların geçici olarak depolanmasının azaltılmasına katkıda bulunduğu için hala övülmektedir. Dolayısıyla JNFL'nin bu kez sözünü tutabilecek mi yoksa Rokkasho'nun başlangıcını tekrar erteleyebilecek mi olduğunu görmek ilginç olacak.
(Jle)
Haberin Sonu