Sinemamızda olağan olarak fazlaca sayıda âlâ sinema bulunuyor ama oran olarak baktığımızda bunlar vasat üretimlerin yanında devede kulak kalıyor.
Yeterli işlerin bu derece az olmasının niçinlerini derinlemesine incelediğimizde bir sorun deryasıyla karşılaşıyoruz. İşte Türk sinemasının gelişememesinin sebebi olan prangalar:
1. Endişe sinemalarında daima “cin” ögesinin kullanılması.
Evet, çocukluğumuzdan beri cin olgusuyla korkutulduk. Pekala Türk kültüründe nitekim de cin haricinde bir endişe öğesi yok mu? Batı’daki üzere vampir, kurt adam üzere dehşet ögeleri yok tahminen ama yalnızca cinlerden ibaret bir endişe kültürümüzün de olmadığı su götürmez bir gerçek.
Sinema kesimi muhtemelen kâfi bir araştırma yapmıyor ya da yaratıcılık konusunda bir çok eksik. halbuki Türk mitolojisini biraz inceleseler özgün kıssalar bulacaklardır. Al karısı, gulyabani, yeraltının berbat ilahı Erlik Han ve daha onlarcasını bulmak ve kullanmak mümkün.
Bu tip sinemaların isimlerinin çoklukla Arapça tercih edilmesi, dini hisleri harekete geçirmek isteyen üretimcileri komik duruma düşürüyor.
İsim koyma konusunda Büyü, Okul, Hoşluğun Portresi, Baskın: Karabasan üzere sade örnekler olsa da şu üzere isimlerin ne kadar fazla olduğunu bilirsiniz: Dabbe, Siccin, Sir-Ayet, Alem-i Cin, Hüddam, Ecinni, Şeytan-i İns, El Ummar, Zifir-i Azap, Mircin
2. Yalnızca güzel/yakışıklı olduğu için yeteneksiz oyunculara başrol verilmesi.
Bu biçimci zihniyet niçiniyle hem kaliteli oyunculuklar izlemek mümkün olmuyor tıpkı vakitte modele benzemedikleri için gerçek yeteneklerin önü kesiliyor.
3. Dram sinemalarında çok ölçüde his sömürüsü yapılması.
Çok hoş bir kıssası bulunmasına karşın onu anlatış biçiminin his sömürüsü yapılarak verilmesi sineması mahvediyor. Oscar aday adayı olarak gösterilen, bir Kore sinemasından uyarlanan 7. Koğuştaki Mucize sineması buna düzgün bir örnek. Aslında buna karşın değerli bir hayran kitlesi edindi lakin Oscar Akademisi, eleştirmenler bunu yemez.
Yakın periyodun başarılı sinemalarından İşe Fayda Bir Şey‘de de ağır bir dram hikayesi bulunmasına karşın direktör bunu olgunlukla işlediği için sinema yurt haricinde da çok övgü topladı. 7. Koğuştaki Mucize ise olgunlukla işleyemediği için popcorn seyirciye hitap ediyor ve büyük mükafatları bu yüzden kazanması imkânsız.
4. Fantezi arabeskçilerin direktörlük yapması.
Mahsun Kırmızıgül, Özcan Deniz üzere isimler direktörlük koltuğunda güzel işler çıkaramıyor. Bu bir ön yargı değil, sahiden güzel sinema çekebilseydiler takdir edebilirdik ama görünen köy kılavuz istemez. Ne yazık ki bol ağlaklı sinemalarıyla aşikâr bir kesite hitap ederek fazlaca izlenebiliyorlar.
Herkes sinema yapmakta doğal ki özgürdür ancak bölümde önemli manada yer bulacak kadar bir yüklerinin olmaması gerekiyor. Bu bahiste yalnızca bölüm değil toplumun yönelimi de yanılgılı.
5. Yaratıcı yetenekleri körelten televizyon kanalları.
3 saat süren bir dizi için her hafta harıl harıl çalışmak zorunda bırakılan senaristler, kurgucular, direktörler, oyuncular ve öbür set grubu; bu vakit darlığı ve yapımcıların diretmelerinden dolayı yaratıcılıklarını ekrana yansıtamıyor.
Örneğin Salih Bademci dijital platformlardaki rolleri yardımıyla ortasındaki gerçek yeteneği gösterebildi. Kim bilir daha ne yetenekler bu baskılar niçiniyle körelip gidiyor…
6. Güldürüden arındırılmış önemli bir bilim kurgu sinemasının çekilememesi.
yıllar evvel “Turist Ömer Uzayda” üzere sinemalar çekildi ancak bu bir parodiydi, anlayışla karşılanabilir. Önemli olma tasasıyla çekilen “Dünyayı Kurtaran Adam” sineması ise işi eline yüzüne bulaştırmıştı.
Ortadan geçen bu kadar yılda hâlâ bilim kurgu çeşidinde bir basamak kaydedemedik. G.O.R.A üzere yeterli bilim kurgu sinemaları çekilmiş olsa da bir daha güldürü cinsinde olduğu için bahsetmiş olduğumiz o “ciddi” atmosfere bir türlü ulaşamadık.
Dijitalleşen sinema-dizi dalı yardımıyla “ciddili yerli bilim kurgular” yapılmaya başlansa da kesimin bu hususta yeterli olabilmesi için daha kırk fırın ekmek yemesi gerektiğini blutv’deki Börü 2039 ve Gain’deki Senkron üretimleriyle bir defa daha anladık. TV’deki imaller ise hiç umut vermiyor, ATV’deki Akıncı dizisi bunun örneklerinden bir tanesiydi.
7. Tesirini en epeyce makûs efektler ve kurgu ile gösteren teknik yetersizlik.
Efekt ve ağır kurgu gerektiren bir sineması çekmek için kâfi ekipman ve bilgiye sahip olmamasına karşın o işin altına girmek hobi haline gelmiş durumda. Projenin büyüklüğüyle yeteneğinizin düzeyi çelişirse ortaya müthiş bir üretim çıkacaktır.
8. Ana akım güldürünün gaz çıkarmak, tokat atmak ve küfür etmekten ibaret olması.
Bu yaratıcılık yoksunluğu niçiniyle IMDb Bottom 100’de bir epey Türk sineması bulunuyor. Ayrıyeten Batı’nın tanınan kültür ögelerinin Türk kültürüne uyarlanarak güldürü yapılmaya çalışılması bambaşka bir sorun. Destere, Laz Vampir, Kutsal Damacana üzere üretimleri hatırladığınızda ne demek istediğimizi anlayacaksınız.
9. Sinema isimlerinin yaratıcılıktan mahrum olması.
İşte kimi örnekleri: Kadri’nin Götürdüğü Yere Git, Türkler Çıldırmış Olmalı, Kolpaçino, Destere, Kutsal Damacana, Ömerçip, Pak Panter, Cumali Ceber ve dahası… Genelde ismi berbat olan sinemaların kendisi de makûs oluyor. Bir isim bile koymasını beceremeyenlerin âlâ bir sinema yapması da şüphesiz beklenemez.
halbuki Nuri Bilge Ceylan sinemalarının isimleri çok oturaklı durur: Bir vakit içinder Anadolu’da, Kış Uykusu, Mayıs Külfeti, Ahlat Ağacı, Kuru Otlar Üstüne…
10. Afiş dizaynlarının makus olması.
Bu bahiste minimalizmden çok hayli uzağız. En sık yapılan yanlışlardan biri de sinema takımının neredeyse tamamının afişe yerleştirilmeye çalışılması. Tanınmış oyuncuları, başrolleri koyar geçersiniz olağanda fakat yardımcı oyuncunun yardımcı oyuncusu dahi afişe koyuluyor, biraz daha zorlasalar dublörleri koyabilirler. Bunu yaparak “Bakın fazlaca emek var bu işte” iletisi mı vermek istiyorlar sanki? Üstelik photoshop’lar amatör seviyede.
11. 30 yaşındaki oyuncuların liselileri oynaması.
2-3 yaş büyük oyuncuların seçilmesi göz gerisi edilebilir ama 10 yaşa kadar esnetilip liseli öğrenci üniforması giydirilmesi seyirciye saygısızlıktır.
12. “Bütçe yok ya abi!” diyen sinemacıların oldukçaluğu.
Aslında bütçeden çok yaratıcılık yok. Toprak Altında(Buried) sineması yalnızca tabutta geçiyor fakat şahane yaratıcı bir sinemadır. Bütçe yoksa bile düşük bütçeli de uygun bir sinema çekilebilir.
13. Uyarlama sinemaların fazla olması.
Aslında uyarlama yapmak makus değildir ama epey sayıda yapmak ve bunların birçoklarının makûs olması sinemamızı tabana sürüklüyor. Yaratıcılık kahrının çekildiğinin bir işareti ya da aslına bakarsan tutmuş olan bir işin Türkiye’de de tutacağının düşünülmesi.
Güzel bir sineması uyarlamak, ortaya bir daha âlâ bir sinemanın çıkacağı manasına gelmez. Çoklukla berbat uyarlamalar yapılması, sinemada uzman insan sayısının ne kadar az olduğunu gösteriyor.
14. Sinemaya gereğinden çok reklam alınması.
Sponsor gelirleri alışılmış ki bir sinema için şayet olmazsa olmazdır ancak ürünün/logonun art planda fazlaca da dikkat çekmeden yer alması gerekirken sahnenin önüne geçmesi sinemaya kıymetli ölçüde ziyan veriyor.
Hatta diyaloglarda bile sponsor hakkında övgüler yer alabiliyor. Bunun en berbat örneklerinden birini Cem Yılmaz’ın Arif v 216 sinemasında gördük. Sinemaya bir marka değerli ölçüde dayanak vermiş aşikâr ki lakin birtakım sahnelerde sinema değil düpedüz reklam sineması izledik. Evet, markanın ismi hayli şahsa ulaştı lakin düzgün olabilecek bir sinemada gereksiz yer edinerek aslında saygınlığına ziyan verdiğinin farkında değil.
Benzeri bir durum puhutv’de yayınlanan Fi dizisinde de yaşandı. Bir marka kimi sahneleri işgal etmişti adeta, diziyi yarıda bırakma isteği dahi uyandırıyordu bu üzere durumlar. bu biçimde bir tercih yerine sinemaya ziyan vermeden tanıtımlar yapmak herkes için hayli daha yararlı olacaktır.
Hollywood, sinemalara reklam yerleştirmeyi uygun bir işçilikle yaptığı için hem sinemanın akışı bozulmuyor birebir vakitte eserin tesiri seyircide olumlu oluyor.
Örneğin Justice League’de Mercedes reklamı var ama bu reklam bizdeki üretimlerde olsaydı başrol oyuncusu o arabayı ne kadar krediyle alacağımızı bile açıklardı.
15. Seks furyasının, arabeskçilerin, milliyetçi kahramanların istilası.
70’lerde televizyonun gelmesiyle bir arada sinemadan kopmaya başlayan halkı tekrar salonlara çekmek için çeşitli taktikler denendi. Üretimciler bunun üzerine erotik sinemalara yöneldi ve ünlü oyuncular bile bu sinemalarda oynamaya başladı.
Arabeskçiler ise klişe bahislere sahip olan, sinema bile demenin bin şahit istediği sinemaları müzik klipleri üzere kullanarak ünlerine ün kattılar. Üstüne bir de sanatsal olmaktan fazlaca uzak olan milliyetçi kahraman sinemaları eklenince gerçek sinema kuytu köşede kaldı.
16. Sinema eğitiminin yetersiz olması ve birtakım toplumsal niçinler.
Sinemaya ilgisi olsalar bile gençler toplumsal baskı niçiniyle farklı alanlara yönelmek zorunda kalıyor. Aile, etraf, siyaset, iktisat üzere faktörler onları memur, avukat, tabip üzere seçeneklere yöneltiyor. İşsiz kalmamak için tutkusundan vazgeçen gençlerin sanatkar tarafları ne yazık ki köreliyor.
17. Sansürün niye olduğu baskılar.
Örneğin Netflix’in Türkiye imali dizisi “Şimdiki Aklım Olsaydı”, çekimlerine başlanmasına birkaç gün kala baskılar niçiniyle iptal edildi. Dizide bir eşcinsel karakter olduğu için Kültür ve Turizm Bakanlığı çekim müsaadesi vermedi. Dizinin senaristi Ece Yörenç, bu projeyi öbür bir coğrafyada hayata geçirmek için uğraşıyor. Yani kendini düzgün işlerle kanıtlamış bir ismin yapıtı ne yazık ki öbür ülkede kıymetlenecek.
Deniz Gamze Ergüven’in yönettiği, Fransa’nın Oscar adayı olmayı başaran Mustang sineması de sinemadaki beyin göçlerinin bir örneği. Sinema bu coğrayada çekildi, lisanı Türkçe lakin içeriğindeki fikirler niçiniyle burada sansüre uğrayacak ve Oscar için aday adayı gösterilmeyecekti. Direktör çabucak sonrasında Hollywood’da Daniel Craig ve Halle Berry’li bir sineması, The Handmaid’s Tale’in bir kısmını yönetti. Marvel’ın Eternals’ını yönetmesi düşünülen adaylar içindeydı. Özetle, sansür niçiniyle düzgün yeteneklerin ve yapıtların önü kesiliyor.
Umarız ki Türk sineması bu tip prangaları en yakın vakitte aşarak daha özgür olabilir.
bir daha de bütün bunlara karşın nadiren de olsa şahane sinemalar çıkıyor. Hatta birtakım sinemalarımız Oscar alan sinemalardan bile fazlaca daha kaliteli. Bu aksiliklere karşın Sarmaşık, İşe Fayda Bir Şey, Bizim Büyük Çaresizliğimiz üzere kaliteli işler çıkabiliyor.
Yeterli işlerin bu derece az olmasının niçinlerini derinlemesine incelediğimizde bir sorun deryasıyla karşılaşıyoruz. İşte Türk sinemasının gelişememesinin sebebi olan prangalar:
1. Endişe sinemalarında daima “cin” ögesinin kullanılması.
Evet, çocukluğumuzdan beri cin olgusuyla korkutulduk. Pekala Türk kültüründe nitekim de cin haricinde bir endişe öğesi yok mu? Batı’daki üzere vampir, kurt adam üzere dehşet ögeleri yok tahminen ama yalnızca cinlerden ibaret bir endişe kültürümüzün de olmadığı su götürmez bir gerçek.
Sinema kesimi muhtemelen kâfi bir araştırma yapmıyor ya da yaratıcılık konusunda bir çok eksik. halbuki Türk mitolojisini biraz inceleseler özgün kıssalar bulacaklardır. Al karısı, gulyabani, yeraltının berbat ilahı Erlik Han ve daha onlarcasını bulmak ve kullanmak mümkün.
Bu tip sinemaların isimlerinin çoklukla Arapça tercih edilmesi, dini hisleri harekete geçirmek isteyen üretimcileri komik duruma düşürüyor.
İsim koyma konusunda Büyü, Okul, Hoşluğun Portresi, Baskın: Karabasan üzere sade örnekler olsa da şu üzere isimlerin ne kadar fazla olduğunu bilirsiniz: Dabbe, Siccin, Sir-Ayet, Alem-i Cin, Hüddam, Ecinni, Şeytan-i İns, El Ummar, Zifir-i Azap, Mircin
2. Yalnızca güzel/yakışıklı olduğu için yeteneksiz oyunculara başrol verilmesi.
Bu biçimci zihniyet niçiniyle hem kaliteli oyunculuklar izlemek mümkün olmuyor tıpkı vakitte modele benzemedikleri için gerçek yeteneklerin önü kesiliyor.
3. Dram sinemalarında çok ölçüde his sömürüsü yapılması.
Çok hoş bir kıssası bulunmasına karşın onu anlatış biçiminin his sömürüsü yapılarak verilmesi sineması mahvediyor. Oscar aday adayı olarak gösterilen, bir Kore sinemasından uyarlanan 7. Koğuştaki Mucize sineması buna düzgün bir örnek. Aslında buna karşın değerli bir hayran kitlesi edindi lakin Oscar Akademisi, eleştirmenler bunu yemez.
Yakın periyodun başarılı sinemalarından İşe Fayda Bir Şey‘de de ağır bir dram hikayesi bulunmasına karşın direktör bunu olgunlukla işlediği için sinema yurt haricinde da çok övgü topladı. 7. Koğuştaki Mucize ise olgunlukla işleyemediği için popcorn seyirciye hitap ediyor ve büyük mükafatları bu yüzden kazanması imkânsız.
4. Fantezi arabeskçilerin direktörlük yapması.
Mahsun Kırmızıgül, Özcan Deniz üzere isimler direktörlük koltuğunda güzel işler çıkaramıyor. Bu bir ön yargı değil, sahiden güzel sinema çekebilseydiler takdir edebilirdik ama görünen köy kılavuz istemez. Ne yazık ki bol ağlaklı sinemalarıyla aşikâr bir kesite hitap ederek fazlaca izlenebiliyorlar.
Herkes sinema yapmakta doğal ki özgürdür ancak bölümde önemli manada yer bulacak kadar bir yüklerinin olmaması gerekiyor. Bu bahiste yalnızca bölüm değil toplumun yönelimi de yanılgılı.
5. Yaratıcı yetenekleri körelten televizyon kanalları.
3 saat süren bir dizi için her hafta harıl harıl çalışmak zorunda bırakılan senaristler, kurgucular, direktörler, oyuncular ve öbür set grubu; bu vakit darlığı ve yapımcıların diretmelerinden dolayı yaratıcılıklarını ekrana yansıtamıyor.
Örneğin Salih Bademci dijital platformlardaki rolleri yardımıyla ortasındaki gerçek yeteneği gösterebildi. Kim bilir daha ne yetenekler bu baskılar niçiniyle körelip gidiyor…
6. Güldürüden arındırılmış önemli bir bilim kurgu sinemasının çekilememesi.
yıllar evvel “Turist Ömer Uzayda” üzere sinemalar çekildi ancak bu bir parodiydi, anlayışla karşılanabilir. Önemli olma tasasıyla çekilen “Dünyayı Kurtaran Adam” sineması ise işi eline yüzüne bulaştırmıştı.
Ortadan geçen bu kadar yılda hâlâ bilim kurgu çeşidinde bir basamak kaydedemedik. G.O.R.A üzere yeterli bilim kurgu sinemaları çekilmiş olsa da bir daha güldürü cinsinde olduğu için bahsetmiş olduğumiz o “ciddi” atmosfere bir türlü ulaşamadık.
Dijitalleşen sinema-dizi dalı yardımıyla “ciddili yerli bilim kurgular” yapılmaya başlansa da kesimin bu hususta yeterli olabilmesi için daha kırk fırın ekmek yemesi gerektiğini blutv’deki Börü 2039 ve Gain’deki Senkron üretimleriyle bir defa daha anladık. TV’deki imaller ise hiç umut vermiyor, ATV’deki Akıncı dizisi bunun örneklerinden bir tanesiydi.
7. Tesirini en epeyce makûs efektler ve kurgu ile gösteren teknik yetersizlik.
Efekt ve ağır kurgu gerektiren bir sineması çekmek için kâfi ekipman ve bilgiye sahip olmamasına karşın o işin altına girmek hobi haline gelmiş durumda. Projenin büyüklüğüyle yeteneğinizin düzeyi çelişirse ortaya müthiş bir üretim çıkacaktır.
8. Ana akım güldürünün gaz çıkarmak, tokat atmak ve küfür etmekten ibaret olması.
Bu yaratıcılık yoksunluğu niçiniyle IMDb Bottom 100’de bir epey Türk sineması bulunuyor. Ayrıyeten Batı’nın tanınan kültür ögelerinin Türk kültürüne uyarlanarak güldürü yapılmaya çalışılması bambaşka bir sorun. Destere, Laz Vampir, Kutsal Damacana üzere üretimleri hatırladığınızda ne demek istediğimizi anlayacaksınız.
9. Sinema isimlerinin yaratıcılıktan mahrum olması.
İşte kimi örnekleri: Kadri’nin Götürdüğü Yere Git, Türkler Çıldırmış Olmalı, Kolpaçino, Destere, Kutsal Damacana, Ömerçip, Pak Panter, Cumali Ceber ve dahası… Genelde ismi berbat olan sinemaların kendisi de makûs oluyor. Bir isim bile koymasını beceremeyenlerin âlâ bir sinema yapması da şüphesiz beklenemez.
halbuki Nuri Bilge Ceylan sinemalarının isimleri çok oturaklı durur: Bir vakit içinder Anadolu’da, Kış Uykusu, Mayıs Külfeti, Ahlat Ağacı, Kuru Otlar Üstüne…
10. Afiş dizaynlarının makus olması.
Bu bahiste minimalizmden çok hayli uzağız. En sık yapılan yanlışlardan biri de sinema takımının neredeyse tamamının afişe yerleştirilmeye çalışılması. Tanınmış oyuncuları, başrolleri koyar geçersiniz olağanda fakat yardımcı oyuncunun yardımcı oyuncusu dahi afişe koyuluyor, biraz daha zorlasalar dublörleri koyabilirler. Bunu yaparak “Bakın fazlaca emek var bu işte” iletisi mı vermek istiyorlar sanki? Üstelik photoshop’lar amatör seviyede.
11. 30 yaşındaki oyuncuların liselileri oynaması.
2-3 yaş büyük oyuncuların seçilmesi göz gerisi edilebilir ama 10 yaşa kadar esnetilip liseli öğrenci üniforması giydirilmesi seyirciye saygısızlıktır.
12. “Bütçe yok ya abi!” diyen sinemacıların oldukçaluğu.
Aslında bütçeden çok yaratıcılık yok. Toprak Altında(Buried) sineması yalnızca tabutta geçiyor fakat şahane yaratıcı bir sinemadır. Bütçe yoksa bile düşük bütçeli de uygun bir sinema çekilebilir.
13. Uyarlama sinemaların fazla olması.
Aslında uyarlama yapmak makus değildir ama epey sayıda yapmak ve bunların birçoklarının makûs olması sinemamızı tabana sürüklüyor. Yaratıcılık kahrının çekildiğinin bir işareti ya da aslına bakarsan tutmuş olan bir işin Türkiye’de de tutacağının düşünülmesi.
Güzel bir sineması uyarlamak, ortaya bir daha âlâ bir sinemanın çıkacağı manasına gelmez. Çoklukla berbat uyarlamalar yapılması, sinemada uzman insan sayısının ne kadar az olduğunu gösteriyor.
14. Sinemaya gereğinden çok reklam alınması.
Sponsor gelirleri alışılmış ki bir sinema için şayet olmazsa olmazdır ancak ürünün/logonun art planda fazlaca da dikkat çekmeden yer alması gerekirken sahnenin önüne geçmesi sinemaya kıymetli ölçüde ziyan veriyor.
Hatta diyaloglarda bile sponsor hakkında övgüler yer alabiliyor. Bunun en berbat örneklerinden birini Cem Yılmaz’ın Arif v 216 sinemasında gördük. Sinemaya bir marka değerli ölçüde dayanak vermiş aşikâr ki lakin birtakım sahnelerde sinema değil düpedüz reklam sineması izledik. Evet, markanın ismi hayli şahsa ulaştı lakin düzgün olabilecek bir sinemada gereksiz yer edinerek aslında saygınlığına ziyan verdiğinin farkında değil.
Benzeri bir durum puhutv’de yayınlanan Fi dizisinde de yaşandı. Bir marka kimi sahneleri işgal etmişti adeta, diziyi yarıda bırakma isteği dahi uyandırıyordu bu üzere durumlar. bu biçimde bir tercih yerine sinemaya ziyan vermeden tanıtımlar yapmak herkes için hayli daha yararlı olacaktır.
Hollywood, sinemalara reklam yerleştirmeyi uygun bir işçilikle yaptığı için hem sinemanın akışı bozulmuyor birebir vakitte eserin tesiri seyircide olumlu oluyor.
Örneğin Justice League’de Mercedes reklamı var ama bu reklam bizdeki üretimlerde olsaydı başrol oyuncusu o arabayı ne kadar krediyle alacağımızı bile açıklardı.
15. Seks furyasının, arabeskçilerin, milliyetçi kahramanların istilası.
70’lerde televizyonun gelmesiyle bir arada sinemadan kopmaya başlayan halkı tekrar salonlara çekmek için çeşitli taktikler denendi. Üretimciler bunun üzerine erotik sinemalara yöneldi ve ünlü oyuncular bile bu sinemalarda oynamaya başladı.
Arabeskçiler ise klişe bahislere sahip olan, sinema bile demenin bin şahit istediği sinemaları müzik klipleri üzere kullanarak ünlerine ün kattılar. Üstüne bir de sanatsal olmaktan fazlaca uzak olan milliyetçi kahraman sinemaları eklenince gerçek sinema kuytu köşede kaldı.
16. Sinema eğitiminin yetersiz olması ve birtakım toplumsal niçinler.
Sinemaya ilgisi olsalar bile gençler toplumsal baskı niçiniyle farklı alanlara yönelmek zorunda kalıyor. Aile, etraf, siyaset, iktisat üzere faktörler onları memur, avukat, tabip üzere seçeneklere yöneltiyor. İşsiz kalmamak için tutkusundan vazgeçen gençlerin sanatkar tarafları ne yazık ki köreliyor.
17. Sansürün niye olduğu baskılar.
Örneğin Netflix’in Türkiye imali dizisi “Şimdiki Aklım Olsaydı”, çekimlerine başlanmasına birkaç gün kala baskılar niçiniyle iptal edildi. Dizide bir eşcinsel karakter olduğu için Kültür ve Turizm Bakanlığı çekim müsaadesi vermedi. Dizinin senaristi Ece Yörenç, bu projeyi öbür bir coğrafyada hayata geçirmek için uğraşıyor. Yani kendini düzgün işlerle kanıtlamış bir ismin yapıtı ne yazık ki öbür ülkede kıymetlenecek.
Deniz Gamze Ergüven’in yönettiği, Fransa’nın Oscar adayı olmayı başaran Mustang sineması de sinemadaki beyin göçlerinin bir örneği. Sinema bu coğrayada çekildi, lisanı Türkçe lakin içeriğindeki fikirler niçiniyle burada sansüre uğrayacak ve Oscar için aday adayı gösterilmeyecekti. Direktör çabucak sonrasında Hollywood’da Daniel Craig ve Halle Berry’li bir sineması, The Handmaid’s Tale’in bir kısmını yönetti. Marvel’ın Eternals’ını yönetmesi düşünülen adaylar içindeydı. Özetle, sansür niçiniyle düzgün yeteneklerin ve yapıtların önü kesiliyor.
Umarız ki Türk sineması bu tip prangaları en yakın vakitte aşarak daha özgür olabilir.
bir daha de bütün bunlara karşın nadiren de olsa şahane sinemalar çıkıyor. Hatta birtakım sinemalarımız Oscar alan sinemalardan bile fazlaca daha kaliteli. Bu aksiliklere karşın Sarmaşık, İşe Fayda Bir Şey, Bizim Büyük Çaresizliğimiz üzere kaliteli işler çıkabiliyor.