“A. Kişinin diğerlerince değerlendirilebilecek olduğu bir ya da birden hayli toplumsal durumda (ör: karşılıklı konuşma, tanımadık beşerlerle karşılaşma) gözlenme ( ör: yemek yerken ya da içerken ) ve oburlarının önünde bir hareketi gerçekleştirme (ör: bir konuşma yapma) sırasında bariz dehşet ve telaş yaşama.
Not: Çocuklarda telaş yaşıtlarının olduğu ortamlarda ortaya çıkmalı ve sadece anne babalarla olan etkileşimler sırasında çıkmamalıdır.
B. Kişi olumsuz olarak pahalandırılacak bir biçimde davranmaktan ya da korku duyduğuna ait belirtiler göstermekten korkar. (Küçük düşeceği ya da utanacağı bir halde; diğerlerince dışlanacağı ya da oburlarının kırılmasına yol açacak halde). Ör: kekelemekten korkar.
C. Kelam konusu toplumsal durumlar, neredeyse her vakit kaygı ya da telaş doğurur.
Not: Çocuklarda dehşet ya da tasa, ağlama, bağırıp çağırarak tepinme, donakalma, sıkıca sarılma, sinme ya da toplumsal durumlarda konuşamama ile kendini gösterebilir.
D. Kelam konusu toplumsal durumdan kaçınılır ya da ağır bir dehşet ya da korku ile buna katlanılır.
E. Duyulan kaygı ya da dert, kelam konusu toplumsal ortamda çekinilecek duruma nazaran ve toplumsal- kültürel bağlamda orantısızdır.
F. Endişe, korku ya da kaçınma daima bir durumdur, 6 ay ya da daha uzun sürer.
( Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, 5. baskı( DSM-5),Tanı Ölçütleri yapıtından, çev, Köroğlu E, Tabipler Yayın birliği, Ankara,2014)
Toplumsal fobi pek hayli terapi sistemi tarafınca çalışılan bir rahatsızlıktır. Lakin ben sizlere etkililiği kanıtlanmış 2 terapi metodundan bahsetmek istiyorum. Birincisi bilişsel davranışçı terapi, ikincisi ise öbür terapi ekollerinden de etkilenen, geliştirilmiş, genişletilmiş form olan şema terapidir. Bilişsel davranışçı terapinin tedavi programında; psikoeğitim, marifet eğitimleri ( toplumsal marifetler, bilişsel bir daha yapılandırma, sorun çözme) ve davranışçı maruz bırakma biçimleri yer almaktadır. Şema terapi yoluysa bir daha bilişsel davranışçı tekniklerinden yararlanmakla birlikte, soruna niye olan kök şemalarla çalışır. Şemalarla yapılan çalışmada bilişsel, davranışsal, duygusal metotlar kullanılır. Toplumsal fobinin kökeninde kusurluluk, toplumsal izolasyon ve başarısızlık şemalarının daha faal olduğu bulunmuştur.
Toplumsal fobiye sahip bireyler öteki şahısların, kendilerini toplumsal olarak maharetsiz, yetersiz, itici olduklarını düşündüğünü zanneder. Ve bundan dolayı ağır utanç duygusu hissederler. Bu his geçmişten beri onunla olan pek tanıdık bir histir. Toplumsal ortamda rastgele bir maharet göstermeleri gerektiğinde çabucak ortaya çıkar.
Toplumsal olarak yetersiz, maharetsiz hatta itici olduklarını düşünen bu bireylerin en büyük korkularından birisi de insanların bu üzere niçinlerden dolayı onlarla görüşmek istemeyeceklerini düşünmesidir. İnsanların kendilerini sevmeyeceğine olan inançları üzülmelerine yol açar. Özgüvenleri pek düşük olan bu bireyler toplumsal ortamlardan kaçma ya da tedbir alma üzere davranışlar gösterirler.
Örneğin toplumsal fobiye sahip bir kişinin sınıfta sunum yapması gerektiğinde, yapacak olduğu sunumda rezil olmaktan, heyecanını denetim edememekten ve bu durumlar yaşanırsa insanların onun hakkındaki niyetlerinden çok bir korkusu vardır. Çok kaygıyı vücudunda heyecan olarak algılayan kişi bunun diğerleri tarafınca algılanmasından korkar. Eli ayağı titremeye başlar ve aslında korktuğu başına gelir. Buna psikolojide ‘kendini doğrulayan kehanet’ ismi verilmektedir. Toplumsal fobi psikoterapi eşliğinde tedavisi mümkün bir rahatsızlıktır.
Not: Çocuklarda telaş yaşıtlarının olduğu ortamlarda ortaya çıkmalı ve sadece anne babalarla olan etkileşimler sırasında çıkmamalıdır.
B. Kişi olumsuz olarak pahalandırılacak bir biçimde davranmaktan ya da korku duyduğuna ait belirtiler göstermekten korkar. (Küçük düşeceği ya da utanacağı bir halde; diğerlerince dışlanacağı ya da oburlarının kırılmasına yol açacak halde). Ör: kekelemekten korkar.
C. Kelam konusu toplumsal durumlar, neredeyse her vakit kaygı ya da telaş doğurur.
Not: Çocuklarda dehşet ya da tasa, ağlama, bağırıp çağırarak tepinme, donakalma, sıkıca sarılma, sinme ya da toplumsal durumlarda konuşamama ile kendini gösterebilir.
D. Kelam konusu toplumsal durumdan kaçınılır ya da ağır bir dehşet ya da korku ile buna katlanılır.
E. Duyulan kaygı ya da dert, kelam konusu toplumsal ortamda çekinilecek duruma nazaran ve toplumsal- kültürel bağlamda orantısızdır.
F. Endişe, korku ya da kaçınma daima bir durumdur, 6 ay ya da daha uzun sürer.
( Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, 5. baskı( DSM-5),Tanı Ölçütleri yapıtından, çev, Köroğlu E, Tabipler Yayın birliği, Ankara,2014)
Toplumsal fobi pek hayli terapi sistemi tarafınca çalışılan bir rahatsızlıktır. Lakin ben sizlere etkililiği kanıtlanmış 2 terapi metodundan bahsetmek istiyorum. Birincisi bilişsel davranışçı terapi, ikincisi ise öbür terapi ekollerinden de etkilenen, geliştirilmiş, genişletilmiş form olan şema terapidir. Bilişsel davranışçı terapinin tedavi programında; psikoeğitim, marifet eğitimleri ( toplumsal marifetler, bilişsel bir daha yapılandırma, sorun çözme) ve davranışçı maruz bırakma biçimleri yer almaktadır. Şema terapi yoluysa bir daha bilişsel davranışçı tekniklerinden yararlanmakla birlikte, soruna niye olan kök şemalarla çalışır. Şemalarla yapılan çalışmada bilişsel, davranışsal, duygusal metotlar kullanılır. Toplumsal fobinin kökeninde kusurluluk, toplumsal izolasyon ve başarısızlık şemalarının daha faal olduğu bulunmuştur.
Toplumsal fobiye sahip bireyler öteki şahısların, kendilerini toplumsal olarak maharetsiz, yetersiz, itici olduklarını düşündüğünü zanneder. Ve bundan dolayı ağır utanç duygusu hissederler. Bu his geçmişten beri onunla olan pek tanıdık bir histir. Toplumsal ortamda rastgele bir maharet göstermeleri gerektiğinde çabucak ortaya çıkar.
Toplumsal olarak yetersiz, maharetsiz hatta itici olduklarını düşünen bu bireylerin en büyük korkularından birisi de insanların bu üzere niçinlerden dolayı onlarla görüşmek istemeyeceklerini düşünmesidir. İnsanların kendilerini sevmeyeceğine olan inançları üzülmelerine yol açar. Özgüvenleri pek düşük olan bu bireyler toplumsal ortamlardan kaçma ya da tedbir alma üzere davranışlar gösterirler.
Örneğin toplumsal fobiye sahip bir kişinin sınıfta sunum yapması gerektiğinde, yapacak olduğu sunumda rezil olmaktan, heyecanını denetim edememekten ve bu durumlar yaşanırsa insanların onun hakkındaki niyetlerinden çok bir korkusu vardır. Çok kaygıyı vücudunda heyecan olarak algılayan kişi bunun diğerleri tarafınca algılanmasından korkar. Eli ayağı titremeye başlar ve aslında korktuğu başına gelir. Buna psikolojide ‘kendini doğrulayan kehanet’ ismi verilmektedir. Toplumsal fobi psikoterapi eşliğinde tedavisi mümkün bir rahatsızlıktır.