Ruhsal Travma Nedir, Çocukluk Çağında Nasıl Görürüz?

[Bilgin]

Psikoloji de travma, ‘Bireyin gerçek ya da algılanan bir mevt ya da faydalanma içeren, ya da kendisinin yahut diğerlerinin fizikî bütünlüğüne tehdit oluşturan olay yahut olaylar yaşaması, şahit olmasıdır.’ Bu yaşanan olaya karşı birey fazlaca ağır kaygı, çaresizlik ve dehşet duyar.

Bunlar çoklukla herkes için ağır gerilim olabilecek olaylar sayılmaktadır. Travmalara örnek verecek olursak; trafik kazası geçirmek, akına uğramak ya da hücuma şahitlik etmek, sarsıntı yaşamak birer travmatik olay olarak kıymetlendirilebilir.

Travma Tipleri

Travma alanında çalışmaları ile tanınan Dr. Claudie Herbert tarafınca travmalar üç tıpta inceleniyor.

1. 
   İnsan kaynaklı, büyük ölçekli travmalar: Tren kazaları, savaşlar, nükleer felaketler üzere.
   
   
2. 
   Doğal afetler: Zelzeleler, seller, volkanik patlamalar ve tsunami üzere.
   
   
3. 
   Bireysel travmalar: Aile içi şiddet, cürüm, terör, soygun, hırsızlık, tecavüz üzere.
   

Travmatik olayların 18 yaş altında yaşanması, çocukluk çağı travmaları olarak isimlendirilir. Bunlara kimi vakit gelişimsel travmalar olarak literatür de gorebiliyoruz. Doğal afete maruz kalma, savaşa şahit olma, atağa uğrama, kaçırılma, kaza geçirme üzere üstte bahsedilen travma cinslerinin yanı sıra, psikolojide sıkça çalışılan çocukluk çağı travmalar istismarlar ve ihmaldir. Bunlar çoklukla; fizikî, cinsel, duygusal istismar ve ihmal olmak üzere 4 başlık altında incelenir. Bu çocukluk çağı travma çeşitleri anne, baba, bakıcı ya da öteki yetişkinler (akraba, öğretmen, komşu vb.) tarafınca, şuurlu olarak çocuğa fizikî ziyan verme, çocuğun berbat beslenmesine yol açma, çocuğun gelişmenine uygun olmayan cinsel faaliyetlere çocuğu dahil etme yahut bu emelle çocuğu kullanma, ferdi çıkar için çocuğu kullanma üzere durumlarla görülen, çocuğun fizikî, zihinsel ve psiko-sosyal gelişmenini kısıtlayıcı, ziyan verici yahut geriye gitmesine sebep olabilecek her türlü faaliyette bulunmayı içerir.

Çocukluk çağında yetişkinler tarafınca sebep olunabilecek travmatik tecrübeler fizikî istismar, cinsel istismar, duygusal istismar ve ihmal olarak dört küme altında kıymetlendirilebilir.

1. 
   Fiziksel istismar: 18 yaşından küçük çocuk yahut gencin, yetişkin tarafınca beden bütünlüğüne ziyan gelecek biçimde fizikî hasara uğratılması, faydalanması ya da faydalanma riski taşımasıdır. Fizikî istismara örnek olarak; yakma, ısırma, bağlama, tokat atma, sarsma gösterilebilir.
   

1. 
   Cinsel istismar: 18 yaşından küçük çocuk yahut gencin, kendisinden en az 5 yaş büyük olan birey(ler) tarafınca cinsel faaliyetlere dahil edilmesidir. Örnek olarak; çocuğun bedenine ve cinsel bölgelerine dokunma yahut kendi bedenine dokunmasını isteme/zorlama, cinsel faaliyete şahitlik ettirme, pornografi izletme cinsel istismar örneklerindendir.
   

1. 
   Duygusal istismar: 18 yaşından küçük çocuk yahut gencin, yetişkinler tarafınca tavır ve davranışlara maruz bırakılması ya da ihtiyaç duydukları ilgi, sevgi ve bakımdan yoksun bırakılarak toplumsal, kültürel ve bilimsel açıdan ruhsal hasara uğratılmaları durumudur. Çocuğa bağırma, küfretme, korkutma, tehdit etme, duygusal gereksinimlerini karşılamama, kardeş ayrımı yapma, önemsememe, alay etme, lakap takma, baskı kurma, çok esirgeyici olma, korkutucu cezalar verme duygusal istismar örneklerindendir.
   

1. 
   İhmal: Çocuğun, yetişkin tarafınca, temel gereksinimlerden (beslenme, güvenlik, eğitim, tıbbi bakım, barınma) ya da duygusal gereksinimlerden (sevgi, ilgi, bağlanma vb) yoksun bırakılması olarak tanımlanabilir. Ebeveynin esirgeyici, yönlendirici takviyesinin çocuğun üzerinde olmaması ya da seçkin olması, çocuğun fizikî bakımının yapılmaması, giysisinin önemsenmemesi, meskende bakım verenin olmaması, okul devamsızlığı olması ve okul konusunda çocuğun takip edilmemesi, desteklenmemesi, konuta giriş çıkış saatlerine dikkat edilmemesi ihmal örneklerindendir.