Bilim-kurgu kategorisinin bilhassa son devirlerde en epeyce mevzu aldığı başlık katiyen paralel kainatlar yahut oldukcalu kainatlar. Bunu bilhassa son vakit içinderda Loki dizisi, Spider-Man: No Way Home ve Doctor Strange: Multiverse of Madness sinemaları ile bakılırsabiliyoruz.
Hatta yakın vakitte vizyona giren Netflix Türkiye dizisi Pera Palas’ta Gece Yarısı dizisinde de paralel kainatlara ufaktan bir dokunuş yapılmıştı. Pekala paralel kainatlar ve oldukçalu cihanlar nedir ve niye bu kadar tanınan hale geldi?
Evvel bi’ öğrenelim, paralel cihanlar nedir?
Paralel boyut, alternatif cihan yahut alternatif gerçeklik olarak da bilinen paralel kainatlar, kişinin yahut unsurun tıpkı kendisininkiyle misal olan bir versiyonunun, diğer bir sistemde var olması manasına geliyor. Gerçekliği oluşturan tüm potansiyel paralel cihanların toplamına çoklukla “oldukçalu evren” denir.
Pekala bir paralel cihan nasıl oluşabilir? Teori bilimine nazaran çoklukla bir karar noktasında. Örneğin karşınızda ikiye bölünen bir yol var; kendi evreninizde sola gitmeye karar verdiğiniz anda bir de sağa gitmeye karar vermiş olduğunuz paralel bir cihan oluşur ve bu stil seçimlere göre kozmosun gidişatı değişir.
Çoklu cihanlar nedir bu biçimde?
Çoklu kainatlar teorisi de dediğimiz üzere tüm muhtemel paralel cihanların toplamına denir. Çoklu cihan teorisi, on milyarlarca ışık yılı boyunca uzanan yüz milyarlarca galaksi ve neredeyse sayısız yıldız ile evrenimizin tek olmayabileceğini öne sürüyor.
Bizim evrenimizden farklı olarak hepsinin kendi fizik maddelerine, kendi yıldız ve galaksi koleksiyonlarına (şayet bu evrenlerde yıldızlar ve galaksiler var olabilirse) ve hatta tahminen de kendi akıllı medeniyetlerine sahip sonsuz sayıda cihan olabilir tezini savunuyor.
Paralel cihanlar niye bu kadar tanınan hale geldi?
Pekala, paralel kozmosları ve oldukçalu kozmosu bugün bilimkurguda bu kadar tanınan bir tema yapan nedir? Farklı bilimkurgu sinemalarını ve dizilerini modüllere ayırarak, ilgi cazibeli kıssalar anlatmak için fazlacalu cihan kavramını nasıl kullandıklarını gorebiliriz.
Dark dizisindeki paralel cihanlar
Netflix dizilerinden Dark’ı neredeyse tüm dünya artık biliyor. Dizide Jonas Kahnwald’ın yaşadığı küçük kasabadaki vakit seyahatiyle olan tecrübesini izliyor ve onun etrafında dünyanın nasıl değiştiğini, paralel evrenlerde neler olduğunu izliyoruz.
Dizide 1953’ten 2019’a kadar olan vakit seyahatinin doğrultusunda biroldukca aksi köşe yiyoruz ve başımız bir çok karışıyor. Dizi, izleyicilere neler olup bittiğini anlamak için seyircilere yalnızca kırıntıları bırakıyor, bu sayede dizi bir çok popülerlik kazanıyor.
Birinci dönem, gelecekteki bir vakit çizelgesini gösteren bir finalle kapanış yaptı lakin ikinci dönem finali, tahminen de dizinin en büyük cliffhanger’ına (epey değerli bir olay gerçekleşirken birden biten sahne) sahipti.
Ana karakter Jonas, yakın vakitte öldürülen aşkı Martha’nın cesedinin yanında oturuyor. Ansızın ortaya çıkan farklı bir Martha, yerde meyyit olanla birebir tıpkı görünüyor. Lakin Jonas, yeni Martha’ya hangi vakit çizgisinden geldiğini sorduğunda, “Asıl soru şu ki, ben hangi dünyadanım?” diye yanıtlıyor.
Artık izleyiciler, bir daha sonraki dönemi beklerken alternatif cihanların birden hayli vakit çizelgesiyle nasıl birleştiğini bulmak zorunda kalıyor. Dark’ın paralel cihanları vakit seyahatiyle bir arada kullanıp seyircileri ‘Sanki artık ne olacak?’ sorusuna yöneltmesi, bu mevzunun kullanmasının en verimli olduğu alanlardan biri.
Marvel evrenindeki oldukçalu cihanlar
Marvel Sinematik Cihanı, Loki ile oldukcalu cihan kapılarını açmadan evvel Avengers: Endgame’de vakit seyahatini işlemişti. Marvel’daki oldukcalu cihanı keşfetme kullanmasının itici gücü nostalji üzere görünüyor.
Marvel, Avengers: Endgame ile bir arada farklı gerçekliklere sahip olmanın, hayranların sevdiği karakterleri istediği an geri getirebileceğini anlamıştı. Spider-Man: No Way Home, buna en bariz örnek diyebiliriz çünkü evvelki Spider-Man’ler Andrew Garfield ve Tobey Maguire’ı şu anki Spider-Man Tom Holland’ın yanında bu sayede bakılırsabildik.
Pera Palas’ta Gece Yarısı’nda paralel cihan işlenişi
Alışılmış ki paralel kainatlar konusu yalnızca muhteşem kahramanlardan ibaret değil. Geçtiğimiz haftalarda vizyona giren Netflix Türkiye dizisi Pera Palas’ta Gece Yarısı da her ne kadar ana konusu olmasa da paralel kainatları, vakit seyahati kisvesinin altında ele almıştı. Orada şayet Atatürk, Samsun’a çıkamayıp Ulusal Mücadele’yi başlatamadan suikaste kurban gitseydi nasıl bir Türkiye’de yaşıyor olurduk gorebiliyoruz.
Atatürk’ün kurtarmadığı bir Türkiye’de bir İngiliz subayının birebir Hitler-vari bir biçimde İstanbul’u ve akabinde Türkiye’yi ele geçirdiğini görüyor ve Türkiye topraklarında Türkçe konuşmanın yasak olduğu ve Türklerin mahpusa atılıp vefata terk edildiği, azınlık Türklerin ise bir direniş içerisinde olduğu bir Türkiye izliyoruz.
Bütün bu üretimlere baktığımızda paralel ve oldukçalu kainatın ne kadar kuvvetli ve heyecan verici olabileceğini nazaranbiliyoruz. Sonsuz evrenlerle birlikte sonsuz olasılıklar gelebileceğinden anlatılabilecek öykü sayısı da bir o kadar artıyor. Yani asıl sebep bu, bir dizide yahut sinemada birden çok olasılıktan ve gerçeklikten bahsetmek, seyirciler için hakikaten çok ilgi cazibeli bir hâle geldi.
Hatta yakın vakitte vizyona giren Netflix Türkiye dizisi Pera Palas’ta Gece Yarısı dizisinde de paralel kainatlara ufaktan bir dokunuş yapılmıştı. Pekala paralel kainatlar ve oldukçalu cihanlar nedir ve niye bu kadar tanınan hale geldi?
Evvel bi’ öğrenelim, paralel cihanlar nedir?
Paralel boyut, alternatif cihan yahut alternatif gerçeklik olarak da bilinen paralel kainatlar, kişinin yahut unsurun tıpkı kendisininkiyle misal olan bir versiyonunun, diğer bir sistemde var olması manasına geliyor. Gerçekliği oluşturan tüm potansiyel paralel cihanların toplamına çoklukla “oldukçalu evren” denir.
Pekala bir paralel cihan nasıl oluşabilir? Teori bilimine nazaran çoklukla bir karar noktasında. Örneğin karşınızda ikiye bölünen bir yol var; kendi evreninizde sola gitmeye karar verdiğiniz anda bir de sağa gitmeye karar vermiş olduğunuz paralel bir cihan oluşur ve bu stil seçimlere göre kozmosun gidişatı değişir.
Çoklu cihanlar nedir bu biçimde?
Çoklu kainatlar teorisi de dediğimiz üzere tüm muhtemel paralel cihanların toplamına denir. Çoklu cihan teorisi, on milyarlarca ışık yılı boyunca uzanan yüz milyarlarca galaksi ve neredeyse sayısız yıldız ile evrenimizin tek olmayabileceğini öne sürüyor.
Bizim evrenimizden farklı olarak hepsinin kendi fizik maddelerine, kendi yıldız ve galaksi koleksiyonlarına (şayet bu evrenlerde yıldızlar ve galaksiler var olabilirse) ve hatta tahminen de kendi akıllı medeniyetlerine sahip sonsuz sayıda cihan olabilir tezini savunuyor.
Paralel cihanlar niye bu kadar tanınan hale geldi?
Pekala, paralel kozmosları ve oldukçalu kozmosu bugün bilimkurguda bu kadar tanınan bir tema yapan nedir? Farklı bilimkurgu sinemalarını ve dizilerini modüllere ayırarak, ilgi cazibeli kıssalar anlatmak için fazlacalu cihan kavramını nasıl kullandıklarını gorebiliriz.
Dark dizisindeki paralel cihanlar
Netflix dizilerinden Dark’ı neredeyse tüm dünya artık biliyor. Dizide Jonas Kahnwald’ın yaşadığı küçük kasabadaki vakit seyahatiyle olan tecrübesini izliyor ve onun etrafında dünyanın nasıl değiştiğini, paralel evrenlerde neler olduğunu izliyoruz.
Dizide 1953’ten 2019’a kadar olan vakit seyahatinin doğrultusunda biroldukca aksi köşe yiyoruz ve başımız bir çok karışıyor. Dizi, izleyicilere neler olup bittiğini anlamak için seyircilere yalnızca kırıntıları bırakıyor, bu sayede dizi bir çok popülerlik kazanıyor.
Birinci dönem, gelecekteki bir vakit çizelgesini gösteren bir finalle kapanış yaptı lakin ikinci dönem finali, tahminen de dizinin en büyük cliffhanger’ına (epey değerli bir olay gerçekleşirken birden biten sahne) sahipti.
Ana karakter Jonas, yakın vakitte öldürülen aşkı Martha’nın cesedinin yanında oturuyor. Ansızın ortaya çıkan farklı bir Martha, yerde meyyit olanla birebir tıpkı görünüyor. Lakin Jonas, yeni Martha’ya hangi vakit çizgisinden geldiğini sorduğunda, “Asıl soru şu ki, ben hangi dünyadanım?” diye yanıtlıyor.
Artık izleyiciler, bir daha sonraki dönemi beklerken alternatif cihanların birden hayli vakit çizelgesiyle nasıl birleştiğini bulmak zorunda kalıyor. Dark’ın paralel cihanları vakit seyahatiyle bir arada kullanıp seyircileri ‘Sanki artık ne olacak?’ sorusuna yöneltmesi, bu mevzunun kullanmasının en verimli olduğu alanlardan biri.
Marvel evrenindeki oldukçalu cihanlar
Marvel Sinematik Cihanı, Loki ile oldukcalu cihan kapılarını açmadan evvel Avengers: Endgame’de vakit seyahatini işlemişti. Marvel’daki oldukcalu cihanı keşfetme kullanmasının itici gücü nostalji üzere görünüyor.
Marvel, Avengers: Endgame ile bir arada farklı gerçekliklere sahip olmanın, hayranların sevdiği karakterleri istediği an geri getirebileceğini anlamıştı. Spider-Man: No Way Home, buna en bariz örnek diyebiliriz çünkü evvelki Spider-Man’ler Andrew Garfield ve Tobey Maguire’ı şu anki Spider-Man Tom Holland’ın yanında bu sayede bakılırsabildik.
Pera Palas’ta Gece Yarısı’nda paralel cihan işlenişi
Alışılmış ki paralel kainatlar konusu yalnızca muhteşem kahramanlardan ibaret değil. Geçtiğimiz haftalarda vizyona giren Netflix Türkiye dizisi Pera Palas’ta Gece Yarısı da her ne kadar ana konusu olmasa da paralel kainatları, vakit seyahati kisvesinin altında ele almıştı. Orada şayet Atatürk, Samsun’a çıkamayıp Ulusal Mücadele’yi başlatamadan suikaste kurban gitseydi nasıl bir Türkiye’de yaşıyor olurduk gorebiliyoruz.
Atatürk’ün kurtarmadığı bir Türkiye’de bir İngiliz subayının birebir Hitler-vari bir biçimde İstanbul’u ve akabinde Türkiye’yi ele geçirdiğini görüyor ve Türkiye topraklarında Türkçe konuşmanın yasak olduğu ve Türklerin mahpusa atılıp vefata terk edildiği, azınlık Türklerin ise bir direniş içerisinde olduğu bir Türkiye izliyoruz.
Bütün bu üretimlere baktığımızda paralel ve oldukçalu kainatın ne kadar kuvvetli ve heyecan verici olabileceğini nazaranbiliyoruz. Sonsuz evrenlerle birlikte sonsuz olasılıklar gelebileceğinden anlatılabilecek öykü sayısı da bir o kadar artıyor. Yani asıl sebep bu, bir dizide yahut sinemada birden çok olasılıktan ve gerçeklikten bahsetmek, seyirciler için hakikaten çok ilgi cazibeli bir hâle geldi.