Vefat haberini çocuğa en yakını vermelidir. Mevtin nasıl anlatılacağı konusunda uzman birinden takviye alınabilir ancak anlatma işi uzmana bırakılmamalıdır. Çocuk, ebeveynlerden birini kaybetmişse başka ebeveynin bu açıklamayı yapması uygun olur. Haber verilirken çocuğun inançta hissedeceği bir ortam olmalıdır. ‘Sana üzücü bir haber vereceğim.’ diyerek çocuk duruma hazırlanır ve açıklama yapılır. Çocuğa vefatı birdenbire söylememek gerekir. Yaşayacağı şok yas tutma sürecini dondurabilir. Mevt olayı niçinleri ile birlikte basamaklı olarak anlatılmalıdır. Kaybın açıklaması ertelenmemelidir.
Kayıp daha sonrasında Yapılması Gerekenler
Kayıp haberi verildikten daha sonra cenaze ile ilgili yaşanacak süreç çocuğa anlatılmalıdır. Süreç anlatıldıktan daha sonra cenaze merasimine katılmayı isteyip istemediği, mezar ziyaretine hazır olup olmadığı sorulmalı, istemezse zorlanmamalıdır.
Cenaze merasimine katılmak çocuk için sembolik bir vedadır. Cenazede bulunan yakınlarla ağır hislerini yaşama imkânı bulmak, kişinin kendisini yalnız hissetmesinin de önüne geçer. Cenaze merasimine katılan, mevte öfkesini söz eden ölenin fotoğraflarını görüp mezarını ziyaret eden çocuklarda ilerde görülebilecek depresyon ihtimali başkalarına göre daha az görülmektedir (Koç, 2003). Cenaze merasimine iştirak soyut bir kavram olan vefatı çocuğun zihninde somutlaştırmasını kolaylaştırır. Merasime iştirak çocuk ile vefat hakkında konuşmak için fırsat oluşturabilir. Bilhassa 7 yaşından daha sonra hayatın gerçeklerinden biri olan vefatı öğrenmesi açısından çocuğun cenaze merasimlerine katılması önerilmektedir. Çocukların cenaze merasimi sırasında kendi konutundan ya da mezarlıktan “kaçırılması”, o sırada yetişkinlerce abartılı oyun ya da cümbüşe teşvik edilmesi, çocuğun ebeveyninin mevti ile ilgili suçluluk duygusu geliştirmesine ve yasın komplike hale gelmesine sebep olabilir (Ürer, 2017). Nizamlı mezar ziyareti güzelleşmeye olumlu tesire sahiptir.
Kaybın yaşanmasından daha sonra süratlice çocuğun günlük rutinine okulda, konutta ve toplumsal etrafta dönmesi büyük kıymet taşımaktadır. Vefat aslına bakarsan çocuk için büyük bir değişiklikken farklı değişikliklere gidilip yaşadığı meskeni değiştirmek, okula uzunca bir süre orta vermek onun bocalamasını arttırır. bu vakitte çocuktan yetişkinlerin uzun vadeli ayrılıkları onların tasalarını arttırır. Kaybın çocuğun günlük hayatına nasıl tesir edeceği, muhtaçlıklarının ve bakımının kimler tarafınca karşılanacağı konusunda bilgi verilmesi, çocuğun kayıp daha sonrası yaşantısını düzenlemesine ve kaybı kabullenip yas sürecini daha sağlıklı yaşamasına imkan sağlayacaktır (Bildik 2013).
Çocukların mevt hakkında konuşmasına ve sorular sormasına imkân verilmelidir. Daima soru sorması eleştirilmeden sabırla cevaplanmalıdır. Olaylar her seferinde hiç değiştirilmeden anlatılmalıdır. Konuşmak istemezse zorlanmamalıdır. Meskende vefat olayı gizemli bir hale getirilip, bahis hakkında hiç konuşulmaması, güya bu biçimde bir kayıp yaşanmamış üzere davranılması çocuk için vefatı daha merak edilir hale getirir. Çocuklar vefattan etkilenmesin diye kuvvetliymüş ve hiç acı çekmiyormuş üzere davranmak yanlıştır. Mevt hakkında hiç konuşmamak hem duygusal sağaltımın engellenmesine tıpkı vakitte çocukta güvensizlik hissine yol açar
Kayıp daha sonrasında Yapılması Gerekenler
Kayıp haberi verildikten daha sonra cenaze ile ilgili yaşanacak süreç çocuğa anlatılmalıdır. Süreç anlatıldıktan daha sonra cenaze merasimine katılmayı isteyip istemediği, mezar ziyaretine hazır olup olmadığı sorulmalı, istemezse zorlanmamalıdır.
Cenaze merasimine katılmak çocuk için sembolik bir vedadır. Cenazede bulunan yakınlarla ağır hislerini yaşama imkânı bulmak, kişinin kendisini yalnız hissetmesinin de önüne geçer. Cenaze merasimine katılan, mevte öfkesini söz eden ölenin fotoğraflarını görüp mezarını ziyaret eden çocuklarda ilerde görülebilecek depresyon ihtimali başkalarına göre daha az görülmektedir (Koç, 2003). Cenaze merasimine iştirak soyut bir kavram olan vefatı çocuğun zihninde somutlaştırmasını kolaylaştırır. Merasime iştirak çocuk ile vefat hakkında konuşmak için fırsat oluşturabilir. Bilhassa 7 yaşından daha sonra hayatın gerçeklerinden biri olan vefatı öğrenmesi açısından çocuğun cenaze merasimlerine katılması önerilmektedir. Çocukların cenaze merasimi sırasında kendi konutundan ya da mezarlıktan “kaçırılması”, o sırada yetişkinlerce abartılı oyun ya da cümbüşe teşvik edilmesi, çocuğun ebeveyninin mevti ile ilgili suçluluk duygusu geliştirmesine ve yasın komplike hale gelmesine sebep olabilir (Ürer, 2017). Nizamlı mezar ziyareti güzelleşmeye olumlu tesire sahiptir.
Kaybın yaşanmasından daha sonra süratlice çocuğun günlük rutinine okulda, konutta ve toplumsal etrafta dönmesi büyük kıymet taşımaktadır. Vefat aslına bakarsan çocuk için büyük bir değişiklikken farklı değişikliklere gidilip yaşadığı meskeni değiştirmek, okula uzunca bir süre orta vermek onun bocalamasını arttırır. bu vakitte çocuktan yetişkinlerin uzun vadeli ayrılıkları onların tasalarını arttırır. Kaybın çocuğun günlük hayatına nasıl tesir edeceği, muhtaçlıklarının ve bakımının kimler tarafınca karşılanacağı konusunda bilgi verilmesi, çocuğun kayıp daha sonrası yaşantısını düzenlemesine ve kaybı kabullenip yas sürecini daha sağlıklı yaşamasına imkan sağlayacaktır (Bildik 2013).
Çocukların mevt hakkında konuşmasına ve sorular sormasına imkân verilmelidir. Daima soru sorması eleştirilmeden sabırla cevaplanmalıdır. Olaylar her seferinde hiç değiştirilmeden anlatılmalıdır. Konuşmak istemezse zorlanmamalıdır. Meskende vefat olayı gizemli bir hale getirilip, bahis hakkında hiç konuşulmaması, güya bu biçimde bir kayıp yaşanmamış üzere davranılması çocuk için vefatı daha merak edilir hale getirir. Çocuklar vefattan etkilenmesin diye kuvvetliymüş ve hiç acı çekmiyormuş üzere davranmak yanlıştır. Mevt hakkında hiç konuşmamak hem duygusal sağaltımın engellenmesine tıpkı vakitte çocukta güvensizlik hissine yol açar