Hollywood’un en tanınmış direktörlerinden biri olan James Cameron, uzun bir ortadan daha sonra Avatar serisinin devam sinemasını vizyona soktu. bir daha görsel şölen yaratan bu sinema, adeta hiç var olmayan bir gezegende çekilmiş bir doğal hayat belgeseli üzere duruyordu. Pekala hakikaten de bu sinemadaki Pandora üzere bir gezegen gerçek olabilir miydi?
Elimizde bilimin sağladığı datalar var. Bu da bizim, gördüğümüz şeylerin bilimsel olarak gerçek olabilme ihtimalini değerlendirebilmemizi sağlıyor. Örneğin dev bir böcek gördüğümüzde bunun niye olabileceğini atmosferdeki nitrojene bağlayabiliyoruz. Pekala Avatar için durum nedir?
Avatar, bilimi ne kadar önemsiyor?
James Cameron, kendi bilim kurguları ortasında epik kıssalar anlatmayı seven bir insan. Bu durum Aliens’te de bu biçimdeydi The Abyss’te de, hatta birinci iki Terminatör sinemasında de bu biçimdeydi. Art plandaki bilim dengeli olsun, gerçekçi olsun diye bilim insanlarından yardım alıyor. Hatta Stephen Baxter tarafınca “The Science of Avatar” isimli bir kitap bile var.
Bu kadarla da kalmayan Cameron, çeşitli bilim insanlarından gezegendeki bitkilerin nasıl gözükebileceğine, hayvanların nasıl olabileceğine dair fikirler de almayı ihmal etmemiş. Yani “Burada dev bir ağaç olsun, burada sekiz kollu beş ayaklı bir yaratık gezsin, epey havalı durur” üzere bir durum kelam konusu değil.
Pandora’daki yaşama geçmeden Pandora’ya bir bakalım.
Gezegenlerin hayatı desteklemesi için belli kaidelere sahip olması gerekir. Yoksa değil o gezegende hayat oluşturmak, mangal bile yakamazsınız. O yüzden de birinci vakit içinderda gezegenimizin yerini belirlemek gerekiyor.
Avatar sinemalarının geçtiği Pandora isimli gezegen, aslında bir uydu.
Satürn gibisi bir gaz devinin uydusu olarak Alpha Centauri sistemi içerisinde yer alıyor. Yani Dünya’ya yalnızca 4.4 ışık yılı uzaklıktaki bir kurgusal gök cismi. Tamam şimdiye kadar kendi sistemimiz haricinde bir uydu görmedik lakin trilyonlarca yıldız var, illa bir adedinin sisteminde bir uydu vardır. James Webb Uzay Teleskopu’nun birkaç yıl ortasında bu cins bir keşif yapmasına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor.
Öncelikle yakınsak evrim diye bir kavram var ve bu kavrama bakılırsa birbirine emsal iki ortamda aşağı üst benzeri yapılar ortaya çıkar. Birbirine sık karıştırılan köpek cinslerinin benzeri coğrafyalarda ortaya çıkması üzere düşünebilirsiniz. Pandora’yı pahalandırmak için de bu tekniği kullanabiliriz.
Pandora’nın dev tropik ağaçları, uydunun ve gezegeninin yıldızına çok yakın olduğunu gösteriyor. Doğal bu bölgede hayli büyük bir ışınım sorunu olacaktır çünkü gezegen ve yıldız içindeki çekime takılmış olan elektron ve iyonlar önemli bir sorun oluşturuyor. Bu durum Jüpiter ile uyduları içinde da var, oradan biliyoruz.
Uydurma metalsiz öbür gezegende geçen bilim kurgu da ne bileyim…
Hollywood’da ve genel ana akım sinemada önemli bir Avrupa-Amerika tesiri görmek mümkün. Bu yüzden de bir hayli kurgusal yapıtta gidip sağı solu kolonileştirme, acayip az bir metalin karteli olma sevdasına düşmüş birileri bulunuyor. Bu acayip metalimiz Avatar’da da Unobtanium. Teknik olarak bu materyal oda sıcaklığında kullanılabilen bir süperiletken. Manyetik alanlarda havada durabilen, teknolojik aygıtları etkileyebilen bir mineral olarak bu uydunun başına gelenlerden de sorumlu.
Pandora’da bu metalin, daha doğrusu mineralin olduğunu ve yüzeye yakın bölgelerde bulunabildiğini biliyoruz. Geçmişte de insanlığın birtakım metalleri yüzeye yakın yerlerde ya da direkt yüzeyde bulup kullandıklarını biliyoruz. Bu açıdan bakınca yeni bir malzeme bulunması mümkün.
Bir de canlılara bakmasak mı?
Canlılar olmasa Avatar epey anlamsız bir seri olabilirdi. Pandora’nın canlılarını incelerken göz önüne almamız gereken iki nokta var: Atmosferi bizim gezegenimizdekinden daha ağır, bir de yerçekimi daha az. Karbondioksit ve H2S yüzünden atmosferi beşerler için zehirlidir. Daha az yer çekimi, gördüğümüz daha uzun ağaçların, canlıların ve doğal ki gezegenin insansıları Na’Vi’lerin uzunluğunun daha uzun bulunmasına tesir etmiş olabilir. Çünkü astronotlar da daha düşük ya da sıfır yerçekimi olan ortamlarda uzunluk atmış olarak yaşıyor.
Bazı canlıların varlığı ya da yapısı ise Dünya’dakinden daha eski bir yaşama işaret ediyor. Bunu da 6 uzuvlu canlıların gelişmişliğinden anlıyoruz. Daha az yer çekimi olan bir yerde niye yaratıkların altı uzuvlu olduğunu anlamak biraz sıkıntı olsa da, Dünya’da da bilhassa daha küçük boyutlu canlıların daha fazla uzuvları olduğunu görüyoruz. Vakit içerisinde farklı bir evrim kelam konusu olabilir.
Burun deliklerinin yeri, Pandora’nın canlıları açısından değerli bir farklılık. Burun deliklerinin bu canlıların ekseriyetle gövdelerinde yer aldığını görüyoruz. Yani ağız-burun ikilisinde olduğu üzere teneffüs ve sindirim sistemleri birleşik modüllere sahip değil. Na’Vi’ler ise açıkçası pek de gerçekçi değil, bilhassa de ağaçlarda yaşadıkları düşünüldüğünde.
Peki Avatar ne kadar dengeli?
James Cameron’ın bir dünya oluşturma konusunda başarılı olduğunu ve aklındaki dünyayı fazlaca düzgün anlattığı konusunda hiç kuşku yok. Tutarlılık konusu ise biraz daha tartışmalı. Bir kez karbondioksit ve hidrojen sülfürü bir ortaya getirdiğimizde, havanın istikrarlı bir karışımı olması pek mümkün gözükmüyor.
İkinci sorun ise unobtainium ile ilgili ve bu sorun, teknik olarak mineral olan bir yapının unobtainite olmaması bile değil. Nasıl oluyor da her türlü elektronik sistemi etkileyebilen, kendi manyetik alanını oluşturan bu süperiletken, Avatar’ları kullanmayı sağlayan bağlantıyı niçin bozmuyor?
Son olarak da Na’Vi’ler ile ilgili dikkat çeken bir nokta var fakat bu bir tutarsızlıktan hayli bir tasarım tercihi. Na’Vi’ler göğüslü canlılar değil lakin fizyolojik yapılarının bundan haberi yok. elbette ki bunun sebebi bu uzaylıları bize çok benzeri biçimde tasarlayabilmek.
Elimizde bilimin sağladığı datalar var. Bu da bizim, gördüğümüz şeylerin bilimsel olarak gerçek olabilme ihtimalini değerlendirebilmemizi sağlıyor. Örneğin dev bir böcek gördüğümüzde bunun niye olabileceğini atmosferdeki nitrojene bağlayabiliyoruz. Pekala Avatar için durum nedir?
Avatar, bilimi ne kadar önemsiyor?
James Cameron, kendi bilim kurguları ortasında epik kıssalar anlatmayı seven bir insan. Bu durum Aliens’te de bu biçimdeydi The Abyss’te de, hatta birinci iki Terminatör sinemasında de bu biçimdeydi. Art plandaki bilim dengeli olsun, gerçekçi olsun diye bilim insanlarından yardım alıyor. Hatta Stephen Baxter tarafınca “The Science of Avatar” isimli bir kitap bile var.
Bu kadarla da kalmayan Cameron, çeşitli bilim insanlarından gezegendeki bitkilerin nasıl gözükebileceğine, hayvanların nasıl olabileceğine dair fikirler de almayı ihmal etmemiş. Yani “Burada dev bir ağaç olsun, burada sekiz kollu beş ayaklı bir yaratık gezsin, epey havalı durur” üzere bir durum kelam konusu değil.
Pandora’daki yaşama geçmeden Pandora’ya bir bakalım.
Gezegenlerin hayatı desteklemesi için belli kaidelere sahip olması gerekir. Yoksa değil o gezegende hayat oluşturmak, mangal bile yakamazsınız. O yüzden de birinci vakit içinderda gezegenimizin yerini belirlemek gerekiyor.
Avatar sinemalarının geçtiği Pandora isimli gezegen, aslında bir uydu.
Satürn gibisi bir gaz devinin uydusu olarak Alpha Centauri sistemi içerisinde yer alıyor. Yani Dünya’ya yalnızca 4.4 ışık yılı uzaklıktaki bir kurgusal gök cismi. Tamam şimdiye kadar kendi sistemimiz haricinde bir uydu görmedik lakin trilyonlarca yıldız var, illa bir adedinin sisteminde bir uydu vardır. James Webb Uzay Teleskopu’nun birkaç yıl ortasında bu cins bir keşif yapmasına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor.
Öncelikle yakınsak evrim diye bir kavram var ve bu kavrama bakılırsa birbirine emsal iki ortamda aşağı üst benzeri yapılar ortaya çıkar. Birbirine sık karıştırılan köpek cinslerinin benzeri coğrafyalarda ortaya çıkması üzere düşünebilirsiniz. Pandora’yı pahalandırmak için de bu tekniği kullanabiliriz.
Pandora’nın dev tropik ağaçları, uydunun ve gezegeninin yıldızına çok yakın olduğunu gösteriyor. Doğal bu bölgede hayli büyük bir ışınım sorunu olacaktır çünkü gezegen ve yıldız içindeki çekime takılmış olan elektron ve iyonlar önemli bir sorun oluşturuyor. Bu durum Jüpiter ile uyduları içinde da var, oradan biliyoruz.
Uydurma metalsiz öbür gezegende geçen bilim kurgu da ne bileyim…
Hollywood’da ve genel ana akım sinemada önemli bir Avrupa-Amerika tesiri görmek mümkün. Bu yüzden de bir hayli kurgusal yapıtta gidip sağı solu kolonileştirme, acayip az bir metalin karteli olma sevdasına düşmüş birileri bulunuyor. Bu acayip metalimiz Avatar’da da Unobtanium. Teknik olarak bu materyal oda sıcaklığında kullanılabilen bir süperiletken. Manyetik alanlarda havada durabilen, teknolojik aygıtları etkileyebilen bir mineral olarak bu uydunun başına gelenlerden de sorumlu.
Pandora’da bu metalin, daha doğrusu mineralin olduğunu ve yüzeye yakın bölgelerde bulunabildiğini biliyoruz. Geçmişte de insanlığın birtakım metalleri yüzeye yakın yerlerde ya da direkt yüzeyde bulup kullandıklarını biliyoruz. Bu açıdan bakınca yeni bir malzeme bulunması mümkün.
Bir de canlılara bakmasak mı?
Canlılar olmasa Avatar epey anlamsız bir seri olabilirdi. Pandora’nın canlılarını incelerken göz önüne almamız gereken iki nokta var: Atmosferi bizim gezegenimizdekinden daha ağır, bir de yerçekimi daha az. Karbondioksit ve H2S yüzünden atmosferi beşerler için zehirlidir. Daha az yer çekimi, gördüğümüz daha uzun ağaçların, canlıların ve doğal ki gezegenin insansıları Na’Vi’lerin uzunluğunun daha uzun bulunmasına tesir etmiş olabilir. Çünkü astronotlar da daha düşük ya da sıfır yerçekimi olan ortamlarda uzunluk atmış olarak yaşıyor.
Bazı canlıların varlığı ya da yapısı ise Dünya’dakinden daha eski bir yaşama işaret ediyor. Bunu da 6 uzuvlu canlıların gelişmişliğinden anlıyoruz. Daha az yer çekimi olan bir yerde niye yaratıkların altı uzuvlu olduğunu anlamak biraz sıkıntı olsa da, Dünya’da da bilhassa daha küçük boyutlu canlıların daha fazla uzuvları olduğunu görüyoruz. Vakit içerisinde farklı bir evrim kelam konusu olabilir.
Burun deliklerinin yeri, Pandora’nın canlıları açısından değerli bir farklılık. Burun deliklerinin bu canlıların ekseriyetle gövdelerinde yer aldığını görüyoruz. Yani ağız-burun ikilisinde olduğu üzere teneffüs ve sindirim sistemleri birleşik modüllere sahip değil. Na’Vi’ler ise açıkçası pek de gerçekçi değil, bilhassa de ağaçlarda yaşadıkları düşünüldüğünde.
Peki Avatar ne kadar dengeli?
James Cameron’ın bir dünya oluşturma konusunda başarılı olduğunu ve aklındaki dünyayı fazlaca düzgün anlattığı konusunda hiç kuşku yok. Tutarlılık konusu ise biraz daha tartışmalı. Bir kez karbondioksit ve hidrojen sülfürü bir ortaya getirdiğimizde, havanın istikrarlı bir karışımı olması pek mümkün gözükmüyor.
İkinci sorun ise unobtainium ile ilgili ve bu sorun, teknik olarak mineral olan bir yapının unobtainite olmaması bile değil. Nasıl oluyor da her türlü elektronik sistemi etkileyebilen, kendi manyetik alanını oluşturan bu süperiletken, Avatar’ları kullanmayı sağlayan bağlantıyı niçin bozmuyor?
Son olarak da Na’Vi’ler ile ilgili dikkat çeken bir nokta var fakat bu bir tutarsızlıktan hayli bir tasarım tercihi. Na’Vi’ler göğüslü canlılar değil lakin fizyolojik yapılarının bundan haberi yok. elbette ki bunun sebebi bu uzaylıları bize çok benzeri biçimde tasarlayabilmek.
- Kaynaklar: The Science of Avatar, Pedram Türkoğlu