Antarktika ile Jeopolitik: Çin yeni istasyonla büyük hedefler gösteriyor
Antarktika bir oyuncak haline geldi. Çin'in beşinci Antarktika istasyonunun açılışı, jeopolitiğin kıtada halihazırda nasıl bir rol oynadığını gösteriyor. Ross Denizi yakınlarındaki Anlatılamaz Ada'daki Qinling istasyonunun açılışında Çin tarafı, tesisin bilimsel niteliğini vurguladı. Ancak Batılı örgütler olası askeri kullanıma karşı uyarıda bulunuyor.
Duyuru
Şu anda yıl boyunca faaliyet gösteren 44 istasyondan üçüyle Çin, dünyanın en güney kıtasındaki en yoğun ülkelerden biri haline geliyor. Amerikan Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi (CSIS) bir raporunda bu konuda endişe duymaktadır: “Dünyanın en uzak bölgelerinde artan varlık aynı zamanda Çin'in daha geniş stratejik ve askeri çıkarlarının ilerletilmesine de hizmet etmektedir.”
Araştırmacılar için “güvenli ve konforlu ev”
Ancak yeni açılan istasyondan ne olduğu belli değil. 5.244 m2 alanıyla yazın 80, kışın ise 30 kişiye kullanım alanı sunuyor. Ortasında bir elmas bulunan, sütunlar üzerinde bir çubuğa benziyor. Bu şekil, ünlü Çinli amiral Zheng He'nin keşif gezilerine ve uzay navigasyonunu kullanımına bir övgü olan Güney Haç takımyıldızını çağrıştırmayı amaçlıyor. Güney Haçı, Güney Yarımküre'de görülebilen ve yüzyıllardır denizcilere yön bulma yardımcısı olarak hizmet veren bir takımyıldızdır.
Çin devlet televizyonu yayıncıları, istasyonun araştırmacılar için “güvenli ve rahat bir yuva” sağlayacağını bildirdi. Odalar çelik yapının içine yerleştirilmiş prefabrik konteynerlerden oluşuyor. Her mürettebat odası göl veya dağ manzarasına sahiptir.
İstasyonun geri kalanının da mürettebata Antarktika'nın çorak topraklarında biraz rahatlama sağlaması amaçlanıyor. Ahşap panelli kafede Melbourne Dağı'nın ve Terra Nova Körfezi'nin donmuş manzarasının panoramik manzarasını sunan büyük pencereler bulunmaktadır. Rüzgar ve güneş gibi yenilenebilir enerjiler, istasyonun enerji arzının %60'ından fazlasını oluşturuyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, açılıştan önce araştırma istasyonunun Antarktika Anlaşması uyarınca insanlığın Antarktika hakkındaki bilimsel anlayışını geliştirmeye yardımcı olmayı amaçladığını söyledi. Ayrıca Çin, bilimsel gezilerde diğer ülkelerle işbirliği için bir platform sağlamalı ve bölgede barışı ve sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmelidir.
Antarktika'nın barışçıl kullanımı
Bu, 1959'da on iki devlet tarafından imzalanan Antarktika Antlaşması'nın hedeflerine tekabül etmektedir. Anlaşma, imzacıları keşfedilmemiş kıtanın barışçıl kullanımı konusunda taahhüt altına sokmuştur. Aynı zamanda yedi eyalet toprak iddialarını dondurdu. Yeni iddialarda bulunmak mümkün değildir. Araştırma özgürlüğü kapsamında imza sahibi devletler kıta genelinde araştırma merkezleri kurabilirler.
Çin Komünist Partisi yayını China Global Times'a göre araştırma, oşinografik gözlem ve keşiflerin yanı sıra atmosferik araştırma, buzul bilimi, jeoloji ve uzay fiziğine odaklanacak.
Yer seçiminde stratejik değerlendirmeler de rol oynadı. Çinli yetkililer artık sadece Atlantik ve Hint Okyanuslarına değil aynı zamanda Pasifik'e de erişimlerinin olduğunu söylüyor.
Çin'in Antarktika'daki faaliyetleri uzun süredir Avustralya'da şüphe uyandırıyordu. Avustralya haber sitesi news.com'un haber sınıflandırması da bunu zaten gösteriyor: Teknoloji-İnovasyon-Askeri bölümünde açıldığını bildiriyor. Öncelikle beş istasyondan üçü kıtada Avustralya'nın hak iddia ettiği bölgede yer alıyor ve yeni istasyon da hemen yanında. Öte yandan Batılı yetkililer, Çin'in istasyonları basit barışçıl araştırma amaçlarının ötesinde amaçlarla kullanabileceğinden korkuyor.
Çin'in ordusuna ilişkin 2022 tarihli bir ABD Savunma Bakanlığı raporu şunu belirtiyor: “Çin'in Antarktika stratejisi, muhtemelen en azından kısmen Halk Kurtuluş Ordusu'nun yeteneklerini geliştirmek için tasarlanmış çift kullanımlı teknolojilerin, tesislerin ve bilimsel araştırmaların kullanımını içerir. “
Bir CSIS raporu, Çin'in yeni istasyonunu ABD'nin müttefikleri Avustralya ve Yeni Zelanda'dan gelen sinyallerin yanı sıra her iki ülkede de yeni inşa edilen uzay tesislerinden fırlatılan roketlerden telemetri verileri hakkında istihbarat toplamak için kullanabileceği yönündeki endişeleri artırıyor.
Antarktika'nın doğal kaynaklarını koruyun
Çin'in bölgedeki çevrenin korunmasına ilişkin tutumu başka soruları da beraberinde getiriyor. 1998 yılında, Antarktika Antlaşması'nda, katılımcıların kıtanın doğal kaynaklarını korumayı ve bunları ticari amaçlarla kullanmamayı kabul ettiği bir değişiklik yürürlüğe girdi.
Ancak son yıllarda Çin ve Rusya, koruma tedbirlerinin genişletilmesini engellemek için veto haklarını kullandı. Çevreciler, iki ülkenin kıtanın ve denizin devasa maden kaynaklarının yanı sıra Antarktika çevresindeki deniz alanlarındaki devasa balık ve yengeç stoklarını da istismar etmek istemesinden korkuyor.
Çin Kutup Araştırma Enstitüsü'nün (PRIC) tahminlerine göre karada depolanan 500 milyar ton petrol ve 300 ila 500 milyar ton doğal gaz, Güney Okyanusu'nda ise potansiyel olarak 135 milyar ton petrol bulunuyor. Çin de bu konuya gözünü dikti. Araştırmacılar 2009 yılında yaptıkları bir araştırmada “Dünyanın tüm kaynakları tükendiğinde Antarktika küresel bir kaynak hazinesi haline gelecek” diye yazmıştı.
Ancak şu ana kadar bu anlamda bir işaret yok. Ancak anlaşmayı eleştirenler, anlaşmanın ihlallere yönelik herhangi bir yaptırım getirmediğine dikkat çekiyor. Her şeyden önce çevreciler, Antarktika Antlaşması 2048'de yeniden tartışıldığında ulusların kıtayı sömürmeyi hâlâ kabul edebileceklerinden korkuyor.
(Jle)
Haberin Sonu