kimi vakit o kadar sabrımı zorluyor ki, kendimi çocuğuma bağırırken buluyorum!
Yanlış olduğunu bildiğim biçimde ona bağırmaktan kendimi alıkoyamıyorum!
Evet, günümüzde anne babaların şuurlu ebeveynlik kapsamında , tuvalet eğitiminden uyku eğitimine kadar pek epeyce okunması önerilen kitaplar mevcut. Etrafınızda çocukla nasıl irtibat kurulması hakkında biroldukca uzman ve tanıdık şahısların görüşlerini ve söylemiş olduklerini uygularken zorlanmanız ve sakin bir ebeveyn olmanız hiç de kolay olmayabilir.
‘’Bende biliyorum çocuğa vurulmaması gerektiğini, bağırılmaması gerektiğini lakin yapamıyorum!’’
İki çocuk annesi olan Fransız Psikoterapist Isabelle Fillozat bu güç durumu kendi hayatında şu biçimde söylemektedir; ‘’ İki çocuk annesi olarak, büyük mutluluklar yaşadım, şartsız sevgiyi, sonsuz huzuru tattım. Onlara karşı çok öfke duyduğum, kendimi güçsüz ve umutsuz hissettiğim vakit içinder oldu. Büyük bir utançla söylüyorum ki, onları küçük düşürme, üzerlerinde hakimiyet kurma, ‘’onlara kelam sahibinin’’ kim olduğunu gösterme eğilimleri yaşadım, onları dövmek, pestillerini çıkarmak, her şeyi boş verip gitmek istedim. O denli çoşkular, tansiyonlar, hudut halleri yaşadım ki, onlarında doğumundan evvel bu biçimde şeyler hissedeceğimi asla ve asla hayal edemezdim.’’
bu biçimde gelin, bir psikanaliz kavramı olan Winnicot’un ‘’good enough parenting’’ terimine bakalım..
‘’Yeterince âlâ anne’’ olmak..
Harika Anne diye bir kavram yoktur! Gereğince âlâ anne kavramı vardır. Pekala bu gereğince uygun anne kavramı ne demek oluyor?
Gereğince uygun anne bebeğin temel muhtaçlıklarını mümkün olan en kısa vakitte halledebilmesidir. Örneğin; bebek ağladığı an itibariyle onu sakinleştirmek, acıktığında karnını doyurmak, korktuğunda onu sakinleştirebilmek. Bebek anne karnında muazzam bir ömür döngüsündeydi. Ses, ısı, besin kaynaklarını anne ve tabiat eksiksiz biçimde karşılıyordu. Anne karnı onun için en muteber alanıydı ve bebek doğdu.. Yeni bir hayat ..yeni bir hayat..ışık, ses, hekimler ve hastanedesin bebek!
Bebek her biçimde doğduğu andan itibaren annesine bağımlı zira anne beslemez ise bebek ölür. Salt bağımlı olduğu inançlı limanı sevgisine, ilgisine, beslenmesine gereksinimi olan annesi..
Artık şu soruyu sormalıyım..
Çocuğunuzun doğduğu vakti hatırlayın, ne kadar kırılgan, ne kadar muhtaçtı değil mi? Yeme, boşalma, keşfetme ve ahenge döngüleri ortasında gereksinimlerini fakat ağlayarak söz edebilen, hayatta kalma savaşı veren bu küçük canlı size ahenk sağlama kapasitesinden mahrumdur. Lakin bebeğe bakım veren şahıslar onun muhtaçlıklarını anlayıp, yorumlayıp karşılayabildiklerinde yani ona ahenk sağlayabildiklerinde bebek sağlıklı bir biçimde gelişir. Kendinize nizamlı olarak ‘Çocuğumdan beklediklerim gerçekçi mi? Bu küçük, narin, mucize canlı benim beklenti ve isteklerime yanıt vermeye hazır mı?’ diye sorun.
Karşımızda fazlaca zayıf bir ruhsal aygıt var, bir yetişkin olarak gün içerisinde işverenimizden, sevgilimizden, eşimizden, arkadaşımızdan gelecek en ufak olumsuz bir olay yahut konuşma bütün günümüzü etkilerken. Çocuğun anne ve babasından hiç kimsesi olmadığını düşünün. Tutunacak öteki bir kolu yok. Anne ve babası.. Ağzımızdan çıkan kelamlar teğet geçmiyor ne yazık ki ,içimize giriyor..Dil inşaların en hayli etkileyen irtibat ise çocuklarımızla konuşurken nedir bu tahammülsüzlük?
Annenin Kapsayıcı Fonksiyonu diye bir parantez açalım bu biçimde
Anne çocuğunu kapsamalı.. Anne çocuğun öfkesini de, sevgisini de, mutsuzluğunu da kapsamalı.. İnsanoğlunun ortasında her vakit uygun ve makûs vardır. Çocuğun ortasında de her vakit yeterli ve makus vardır. Uygun olanı herkes benimser lakin berbat olunca? Çocuk için ve insanoğlu ortasında hayattaki en değerli sorularından biride budur aslında beni makus yanlarımla da sever mi?
Berbat dışarı atılması gerekir yoksa olmaz makûs içeride duramaz..Öfke dışarıya atılmalı.. Çocuk öfkesini dışarı vurduğunda da anne çocuğun öfkesine karşılık öfke ile yanıt vermek yerine çocuğun öfkesini dönüştürüp düzgüne çevirmeli. Haydi bunu sahneleyelim..
Çocuk okuldan geldi canı sıkkın ağlıyor.. ‘’bir daha ne oldu?’’ ‘’Neye ağlıyorsun sen?’’ ‘’bir daha ne yaptın okulda?’’ .. ‘’Ne seni üzdü?’’ diyen yok ‘’Haklısın okuldayken benimde arkadaşlarımla tartışırdım senin için güç bir durum’’ diyen yok..
Çocuğun kardeşine olan öfkesi arttı..vurmaları başladı.. hiç birşey yokken birden vurmaya onu sıkıştırmaya çalışıyor.. ‘’Ne istiyorsun kardeşinden?’’ ‘’Şimdi bende sana bir tane vurayımda vurmak neymiş anla!’’ ‘’Bıktım senden!’’ ‘’Çabuk odana git!’’
Artık buralarda çocuğun öfkesi kapsanmayı bırakın yatıştırılamadı bile. Çocuk o yüklü hissiyle baş başa kaldı. Sakinleşemedi bu duygusu farkında olmadan birfazlaca davranış sıkıntılarıyla geri gelecek. Çocuk öfkesini denetim etmeyi ve kendini sakinleştirmede zorlanmaya başlayacak zira annesi onun iç sesi olamadı onun yerine düşünüp o sahneyi canlandıramadı.
Pekala ne olsa daha hoş çözülürdü bu olaylar?
Anne çocuğuna ‘’odana git!’’ demek yerine elinden tutup onunla birlikte odasına gitmeli. Oturup bu mevzuyu konuşmalı. Odana git demek bir yandan ben seni sakinleştiremiyorum duvarla baş başa bırakmak çocuğu. Çocuk annesinin onu sakinleştirmesi yerine duvarla baş başa kaldı. Öfkesi tahminen katlanarak arttı tahminen depresif bir hal aldı. Ağlıyorum, kendimi üzgün hissediyorum ve arkadaşımı aradım.. Arkadaşım ‘’şu an ağlıyorsun konuşmayalım daha sonra sakinleşince orta ‘’ ben ne hissederim?’bir yetişkin olarak bile kendimi hayli bedelsiz hissedebilirim. Bunun anne baba tarafınca çocuğa yapılması epey daha bedelsizce bir hissiyat..
Anne elinden tutup çocuğu odaya götürecek el ele bir arada..
‘’Nedir canını sıkan?.. Kardeşine vurduğunu gördüm.. Biz evvelce bu meskende sen ben ve babanla üç bireydik ve sana sormadan biri daha geldi kardeşin.. sana olan ilgimiz ister istemez azalmış olabilir.. Sen bu çocuğu tahminen bu konutta istemiyor olabilirsin ona öfkeleniyor da olabilirsin.. seni anlıyorum benimde kardeşim vardı insanın kardeşinin olması epeyce sıkıntı bir durum. Ona karşı öfkeli olabilirsin..ama vurmak yok…Vurmak yerine ne yapabiliriz sence?
Çocuk düşünür…’’Bilmem’’
Pekala anne çocuğun farkında olmadığı durumu tanımladı.. sahneyi ona anlattı ..duygusunu ona yansıttı..şimdi sıra bu zorlandığı duruma tahlil aramakta..anne çocuğun iç sesi olmalı..
‘’Şunu yapabilirmiyiz?…kardeşinin seni sinirlendirdiğinde yakınında ben var isem bana söyleyebilirsin.. kardeşinle bunu konuşabilirsin..yada fotoğraf defterine büyük büyük alevler ve çizimler yapabilirsin.. epeyce öfkelendiğinde odana girip yastığına vurabilirsin. Vurmak haricinde öteki ne yapabiliriz sanki?
Öteki bir sahne ele alalım;
‘’Bu ortalar fazlaca öfkeli olduğunu görüyorum birden masaya vurdun daha sonrasında bebeğini duvara fırlattın..acaba ben seninle bu ortalar gereğince vakit geçiremedim diye mi bu kızgınlığın?
Çocuk düşünür..
Baban oyun oynayamadın sanki babana mı kızdın ?
Anne çocuğa bu türlü zorlandığı sahneyi tanımlayıp onu düşleyecek anne çocuk yerine o sahneyi düşleyecek ve bir arada tahlil yolları bulacak..
Bahsin en başına dönersek.. bunları yapacak toleransı, gücü kendimizde bulamıyorsak..
Kendi öfkemizle baş edebilmek için çocuğumuza ağır bir reaksiyon vermedilk evvel onun bebekliğini ne kadar kırılgan olduğunu, ve onula memnun bir anımızı gözümüzün önününde canlandırabiliriz. Bu beynimizi oksitosin ve dopamin ile doldurur.
Ve şu soruları kendimize sormakta yarar var..
Ne oldu da bu olay bana bu kadar dokundu?
Kendimi nasıl hissediyorum? Mutsuz, güçsüz, kırılgan, çaresiz .. ömrümde beni gerilime sokan öbür neler var?
Çocuğumla yaşadığım bu kriz benim çocukluğumda yaşadığım rastgele bir duruma yakın mı? Bana ne anımsatıyor bu durum?
İçimde farkında olmadığım, yüzleşemediğim yaralı çocuk, etrafımda daima gezen çocukluğumun yansıması olabilir mi?
Yanlış olduğunu bildiğim biçimde ona bağırmaktan kendimi alıkoyamıyorum!
Evet, günümüzde anne babaların şuurlu ebeveynlik kapsamında , tuvalet eğitiminden uyku eğitimine kadar pek epeyce okunması önerilen kitaplar mevcut. Etrafınızda çocukla nasıl irtibat kurulması hakkında biroldukca uzman ve tanıdık şahısların görüşlerini ve söylemiş olduklerini uygularken zorlanmanız ve sakin bir ebeveyn olmanız hiç de kolay olmayabilir.
‘’Bende biliyorum çocuğa vurulmaması gerektiğini, bağırılmaması gerektiğini lakin yapamıyorum!’’
İki çocuk annesi olan Fransız Psikoterapist Isabelle Fillozat bu güç durumu kendi hayatında şu biçimde söylemektedir; ‘’ İki çocuk annesi olarak, büyük mutluluklar yaşadım, şartsız sevgiyi, sonsuz huzuru tattım. Onlara karşı çok öfke duyduğum, kendimi güçsüz ve umutsuz hissettiğim vakit içinder oldu. Büyük bir utançla söylüyorum ki, onları küçük düşürme, üzerlerinde hakimiyet kurma, ‘’onlara kelam sahibinin’’ kim olduğunu gösterme eğilimleri yaşadım, onları dövmek, pestillerini çıkarmak, her şeyi boş verip gitmek istedim. O denli çoşkular, tansiyonlar, hudut halleri yaşadım ki, onlarında doğumundan evvel bu biçimde şeyler hissedeceğimi asla ve asla hayal edemezdim.’’
bu biçimde gelin, bir psikanaliz kavramı olan Winnicot’un ‘’good enough parenting’’ terimine bakalım..
‘’Yeterince âlâ anne’’ olmak..
Harika Anne diye bir kavram yoktur! Gereğince âlâ anne kavramı vardır. Pekala bu gereğince uygun anne kavramı ne demek oluyor?
Gereğince uygun anne bebeğin temel muhtaçlıklarını mümkün olan en kısa vakitte halledebilmesidir. Örneğin; bebek ağladığı an itibariyle onu sakinleştirmek, acıktığında karnını doyurmak, korktuğunda onu sakinleştirebilmek. Bebek anne karnında muazzam bir ömür döngüsündeydi. Ses, ısı, besin kaynaklarını anne ve tabiat eksiksiz biçimde karşılıyordu. Anne karnı onun için en muteber alanıydı ve bebek doğdu.. Yeni bir hayat ..yeni bir hayat..ışık, ses, hekimler ve hastanedesin bebek!
Bebek her biçimde doğduğu andan itibaren annesine bağımlı zira anne beslemez ise bebek ölür. Salt bağımlı olduğu inançlı limanı sevgisine, ilgisine, beslenmesine gereksinimi olan annesi..
Artık şu soruyu sormalıyım..
Çocuğunuzun doğduğu vakti hatırlayın, ne kadar kırılgan, ne kadar muhtaçtı değil mi? Yeme, boşalma, keşfetme ve ahenge döngüleri ortasında gereksinimlerini fakat ağlayarak söz edebilen, hayatta kalma savaşı veren bu küçük canlı size ahenk sağlama kapasitesinden mahrumdur. Lakin bebeğe bakım veren şahıslar onun muhtaçlıklarını anlayıp, yorumlayıp karşılayabildiklerinde yani ona ahenk sağlayabildiklerinde bebek sağlıklı bir biçimde gelişir. Kendinize nizamlı olarak ‘Çocuğumdan beklediklerim gerçekçi mi? Bu küçük, narin, mucize canlı benim beklenti ve isteklerime yanıt vermeye hazır mı?’ diye sorun.
Karşımızda fazlaca zayıf bir ruhsal aygıt var, bir yetişkin olarak gün içerisinde işverenimizden, sevgilimizden, eşimizden, arkadaşımızdan gelecek en ufak olumsuz bir olay yahut konuşma bütün günümüzü etkilerken. Çocuğun anne ve babasından hiç kimsesi olmadığını düşünün. Tutunacak öteki bir kolu yok. Anne ve babası.. Ağzımızdan çıkan kelamlar teğet geçmiyor ne yazık ki ,içimize giriyor..Dil inşaların en hayli etkileyen irtibat ise çocuklarımızla konuşurken nedir bu tahammülsüzlük?
Annenin Kapsayıcı Fonksiyonu diye bir parantez açalım bu biçimde
Anne çocuğunu kapsamalı.. Anne çocuğun öfkesini de, sevgisini de, mutsuzluğunu da kapsamalı.. İnsanoğlunun ortasında her vakit uygun ve makûs vardır. Çocuğun ortasında de her vakit yeterli ve makus vardır. Uygun olanı herkes benimser lakin berbat olunca? Çocuk için ve insanoğlu ortasında hayattaki en değerli sorularından biride budur aslında beni makus yanlarımla da sever mi?
Berbat dışarı atılması gerekir yoksa olmaz makûs içeride duramaz..Öfke dışarıya atılmalı.. Çocuk öfkesini dışarı vurduğunda da anne çocuğun öfkesine karşılık öfke ile yanıt vermek yerine çocuğun öfkesini dönüştürüp düzgüne çevirmeli. Haydi bunu sahneleyelim..
Çocuk okuldan geldi canı sıkkın ağlıyor.. ‘’bir daha ne oldu?’’ ‘’Neye ağlıyorsun sen?’’ ‘’bir daha ne yaptın okulda?’’ .. ‘’Ne seni üzdü?’’ diyen yok ‘’Haklısın okuldayken benimde arkadaşlarımla tartışırdım senin için güç bir durum’’ diyen yok..
Çocuğun kardeşine olan öfkesi arttı..vurmaları başladı.. hiç birşey yokken birden vurmaya onu sıkıştırmaya çalışıyor.. ‘’Ne istiyorsun kardeşinden?’’ ‘’Şimdi bende sana bir tane vurayımda vurmak neymiş anla!’’ ‘’Bıktım senden!’’ ‘’Çabuk odana git!’’
Artık buralarda çocuğun öfkesi kapsanmayı bırakın yatıştırılamadı bile. Çocuk o yüklü hissiyle baş başa kaldı. Sakinleşemedi bu duygusu farkında olmadan birfazlaca davranış sıkıntılarıyla geri gelecek. Çocuk öfkesini denetim etmeyi ve kendini sakinleştirmede zorlanmaya başlayacak zira annesi onun iç sesi olamadı onun yerine düşünüp o sahneyi canlandıramadı.
Pekala ne olsa daha hoş çözülürdü bu olaylar?
Anne çocuğuna ‘’odana git!’’ demek yerine elinden tutup onunla birlikte odasına gitmeli. Oturup bu mevzuyu konuşmalı. Odana git demek bir yandan ben seni sakinleştiremiyorum duvarla baş başa bırakmak çocuğu. Çocuk annesinin onu sakinleştirmesi yerine duvarla baş başa kaldı. Öfkesi tahminen katlanarak arttı tahminen depresif bir hal aldı. Ağlıyorum, kendimi üzgün hissediyorum ve arkadaşımı aradım.. Arkadaşım ‘’şu an ağlıyorsun konuşmayalım daha sonra sakinleşince orta ‘’ ben ne hissederim?’bir yetişkin olarak bile kendimi hayli bedelsiz hissedebilirim. Bunun anne baba tarafınca çocuğa yapılması epey daha bedelsizce bir hissiyat..
Anne elinden tutup çocuğu odaya götürecek el ele bir arada..
‘’Nedir canını sıkan?.. Kardeşine vurduğunu gördüm.. Biz evvelce bu meskende sen ben ve babanla üç bireydik ve sana sormadan biri daha geldi kardeşin.. sana olan ilgimiz ister istemez azalmış olabilir.. Sen bu çocuğu tahminen bu konutta istemiyor olabilirsin ona öfkeleniyor da olabilirsin.. seni anlıyorum benimde kardeşim vardı insanın kardeşinin olması epeyce sıkıntı bir durum. Ona karşı öfkeli olabilirsin..ama vurmak yok…Vurmak yerine ne yapabiliriz sence?
Çocuk düşünür…’’Bilmem’’
Pekala anne çocuğun farkında olmadığı durumu tanımladı.. sahneyi ona anlattı ..duygusunu ona yansıttı..şimdi sıra bu zorlandığı duruma tahlil aramakta..anne çocuğun iç sesi olmalı..
‘’Şunu yapabilirmiyiz?…kardeşinin seni sinirlendirdiğinde yakınında ben var isem bana söyleyebilirsin.. kardeşinle bunu konuşabilirsin..yada fotoğraf defterine büyük büyük alevler ve çizimler yapabilirsin.. epeyce öfkelendiğinde odana girip yastığına vurabilirsin. Vurmak haricinde öteki ne yapabiliriz sanki?
Öteki bir sahne ele alalım;
‘’Bu ortalar fazlaca öfkeli olduğunu görüyorum birden masaya vurdun daha sonrasında bebeğini duvara fırlattın..acaba ben seninle bu ortalar gereğince vakit geçiremedim diye mi bu kızgınlığın?
Çocuk düşünür..
Baban oyun oynayamadın sanki babana mı kızdın ?
Anne çocuğa bu türlü zorlandığı sahneyi tanımlayıp onu düşleyecek anne çocuk yerine o sahneyi düşleyecek ve bir arada tahlil yolları bulacak..
Bahsin en başına dönersek.. bunları yapacak toleransı, gücü kendimizde bulamıyorsak..
Kendi öfkemizle baş edebilmek için çocuğumuza ağır bir reaksiyon vermedilk evvel onun bebekliğini ne kadar kırılgan olduğunu, ve onula memnun bir anımızı gözümüzün önününde canlandırabiliriz. Bu beynimizi oksitosin ve dopamin ile doldurur.
Ve şu soruları kendimize sormakta yarar var..
Ne oldu da bu olay bana bu kadar dokundu?
Kendimi nasıl hissediyorum? Mutsuz, güçsüz, kırılgan, çaresiz .. ömrümde beni gerilime sokan öbür neler var?
Çocuğumla yaşadığım bu kriz benim çocukluğumda yaşadığım rastgele bir duruma yakın mı? Bana ne anımsatıyor bu durum?
İçimde farkında olmadığım, yüzleşemediğim yaralı çocuk, etrafımda daima gezen çocukluğumun yansıması olabilir mi?